جایزه حضرت ابراهیم(علیه السلام)
مأموریّت سخت و دشوار حضرت ابراهیم(علیه السلام) با موفقیّت به پایان رسید و به سوى شام حرکت کرد. اکنون خداوند متعال مى خواهد در مقابل زحمات طاقت فرساى ابراهیم(علیه السلام) به او جایزه و پاداش بدهد. فکر مى کنید جایزه آن حضرت چیست؟ به آیه زیر توجّه فرمایید:
«(وَوَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَیَعْقُوبَ نَافِلَةً وَکُلاّ جَعَلْنَا صَالِحِینَ); واسحاق ـ و علاوه بر او ـ یعقوب را به وى بخشیدیم، و همه آنان را افرادى صالح قرار دادیم».(46)
جایزه اى که خداوند متعال طبق این آیه شریفه به حضرت ابراهیم(علیه السلام) داده (که انسان هایى برومند و پاک و پیامبرانى الهى بودند) نشان مى دهد که فرزند خوب چقدر اهمیّت دارد، و مى توان آن را بزرگترین نعمت خدا دانست. بنابراین وقتى که انسان از دنیا مى رود، اعمال نیک فرزندش هم در پرونده اعمال فرزند ثبت مى شود و هم در پرونده اعمال والدینش.(47) مردم هم، براى پدر و مادر کسى که کار خیرى انجام مى دهد طلب رحمت و مغفرت مى کنند. چرا که والدین در تربیت این فرزند نقش داشته، آنها سبب شده اند که فرزند چنین مسیرى را انتخاب کند. همان گونه که اگر فرزندى ناخلف شود و کار زشتى کند در آنجا هم والدین او را نفرین مى کنند. یکى از این فرزندان ناخلف خدمت پدر رسید و از او تقاضایى کرد، که پدر قادر بر انجام آن نبود. فرزند او را تهدید کرد که اگر خواسته ام را اجابت نکنى کارى مى کنم که مردم تو را نفرین کنند! پدر گفت:
چطور؟ فرزند گفت: کارهاى زشت و ناشایستى انجام مى دهم تا مردم تو را نفرین کنند! بنابراین، تربیت فرزند بسیار مهم و در عین حال پیچیده است.
بدین جهت لازم است از یک سو پدران و مادران، و از یک سو مدارس و دانشگاه ها و مراکز آموزشى، و از سوى دیگر صدا و سیما و سایر رسانه ها، و از سوى چهارم جامعه اسلامى دست به دست هم دهند و در تربیت فرزندان کشور اسلامى تلاش نمایند.
خداوند متعال در آیه 73 سوره انبیا ضمن بیان ویژگى هاى جایزه حضرت ابراهیم(علیه السلام)، به ما یادآور مى شود که یک فرزند صالح و شایسته باید چه ویژگى هایى داشته باشد. مى فرماید:
«(وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَیْنَا إِلَیْهِمْ فِعْلَ الْخَیْرَاتِ وَإِقَامَ الصَّلاَةِ وَإِیتَاءَ الزَّکَاةِ وَکَانُوا لَنَا عَابِدِینَ); و آنان را پیشوایانى قرار دادیم که به فرمان ما، (مردم را) هدایت مى کردند; و انجام کارهاى نیک و برپا داشتن نماز و اداى زکات را به آنها وحى کردیم، و تنها ما را عبادت مى کردند».
در اهمیّت تربیت فرزند همین بس که از لحظه انعقاد نطفه شروع مى شود. از این رو حتّى در آن لحظه نیز باید به یاد خدا باشد، و در دوران حمل ادامه دارد، تا از غذاى حرام استفاده نکند، و با تولد بچّه وارد مرحله تازه اى مى شود. بدین جهت، باید در گوش او اذان و اقامه گفته شود، و در بدو ولادت با مفاهیم توحید و یکتاپرستى و رسالت و امامت و فلاح و رستگارى و نماز و مانند آن آشنا شود.
به امتیازات پنجگانه اى که در آیه مذکور آمده توجّه فرمایید:
1. هدایت مردم
یکى از ویژگى هاى فرزندان قهرمان توحید، که قرار بود به عنوان جایزه به وى عنایت شود، این است که فقط به فکر هدایت خود نیستند، بلکه به هدایت دیگران هم مى اندیشند. هر مؤمن صالحى نیز باید این هدف را پى بگیرد، و تنها به هدایت خویش قناعت نورزد. بلکه فرزندان، برادران، خواهران، سایر بستگان، همسایگان، همکاران، دوستان و آشنایان خود را نیز هدایت نماید. حتّى گاه نیاز است که فرزندان، پدران و مادران خود را نصیحت کنند.
حضرت رسول(صلى الله علیه وآله) در آن روایت معروف خطاب به على(علیه السلام) فرمودند: «لاَِنْ یَهْدِىَ اللهُ بِکَ رَجُلاً واحِداً خَیْرٌ لَکَ مِمّا طَلَعَتْ عَلَیْهِ الشَمْسُ; اگر خداوند به وسیله تو یک نفر را هدایت کند، از آنچه خورشید بر آن مى تابد براى تو بهتر است».(48)
مى دانیم که خورشید فقط بر کره زمین نمى تابد، بلکه بر تمام منظومه شمسى مى تابد; بنابراین، هدایت یک انسان از تمام منظومه شمسى مهم تر و بهتر است.
2. کار خیر
دومین ویژگى فرزندان ابراهیم(علیه السلام) آن است که کار خیر انجام مى دهند. کار خیر فقط کمک مالى نیست، بلکه انسان مى تواند با زبان، قلم، قدم، سخن گفتن، و گاه با سکوت کردن کار خیر انجام دهد. عمل صالح از نظر اسلام بسیار مهم و ارزشمند است، به گونه اى که بیش از 70 آیه از آیات قرآن کریم در این مورد بحث مى کند، و مفهوم گسترده و فراگیر و دایره وسیعى دارد و شامل هرگونه کار خیرى که در راستاى رضاى خدا انجام شود، مى گردد. در روایت زیبایى از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم:
«اَلاْیمانُ بِضْعَةٌ وَسَبْعُونَ شُعْبَةً اَعْلاها شَهادَةُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ وَاَدْناها اِماطَةُ الاَْذى عَنِ الطَّریقِ; ایمان هفتاد و چند مرحله دارد که برترین آن کلمه توحید است و کمترین حدّ آن برطرف کردن موانع از سر راه مسلمانان است».(49)
این روایت، علاوه بر بیان وسعت دایره عمل صالح، به این مطلب اشاره دارد که اسلام به کوچک ترین مسائل زندگى مسلمان ها عنایت ویژه اى دارد.