فلسفه رفعت مقام ابراهیم پیامبر(علیه السلام)
سؤال: ابراهیم(علیه السلام) چه صفاتى داشت که بزرگ پیامبران شد؟ چرا خداوند متعال در این مقیاس وسیع، ابراهیم(علیه السلام) را در قرآن مطرح کرده، و به وى اهمیّت داده است؟ آن حضرت چه ویژگى هایى داشت که همه ادیان و مذاهب دوست داشتند او را منتسب به خود کنند؟ و خلاصه این که: چه عواملى باعث نزدیکى او به پروردگار شد؟
پاسخ: حضرت ابراهیم(علیه السلام) ویژگى هایى داشت که اگر ما هم آن را کسب کنیم، و یا لااقل به مراحلى از آن دست یابیم، مقرّب عند الله خواهیم شد، که به دو مورد آن اشاره مى شود:
الف) عدم وحشت از تنهایى در مسیر حقّ
حضرت ابراهیم(علیه السلام) از تنهایى در مسیر خدا و راه حق وحشت نداشت. اگر همه مردم شهرش بت پرست بودند و فقط او موحّد و یکتاپرست بود، ترسى نداشت. زبان حال ابراهیم(علیه السلام) این بود: «وقتى راه من صحیح است، و افکار و اعتقاداتم مطابق فطرتم، از هیچ کس واهمه اى ندارم».
اى جوانان عزیزى که به منظور تحصیل علم و دانش به کشورهاى دیگر سفر مى کنید، تا با کوله بار علم و دانایى به وطن بازگشته و به مردم خود خدمت کنید! اى تاجران محترمى که به منظور تجارت حلال و سالم به دیگر سرزمین ها مى روید، تا در پى معاملات صحیح اسلامى به اقتصاد خود و کشورتان کمک کنید! اى بیماران گرامى که به منظور درمان بیمارى و رهایى از درد و رنج، عزم دیار غربت مى کنید تا سلامتى خود را باز یابید! اگر در محلّ تحصیل یا تجارت یا بیمارستان هاى آنجا هیچ کس جز شما مسلمان نبود، از تنهایى وحشت نکنید و رو به سوى خدا آورید، از پنجره نماز با خداى خود ملاقات و گفتگو کنید که خدا با شما خواهد بود. آفرین بر دختران مسلمان که گوهر ایمان به آنها اجازه نمى دهد حجاب اسلامى خود را در کشورهاى کفر بردارند، هر چند با انواع محرومیّت ها مواجه شده و اکثریّت مردم محل زندگیشان همراه و هم عقیده آنها نیستند.
این جوانان مسلمان به پیامبر خود اقتدا کرده اند که به هنگام دعوت مشرکان مکّه به اسلام و سردادن نداى «قولوا لا اله الاّ الله تفلحوا» تنهاى تنها بود، و به همراه همسر باوفایش حضرت خدیجه کبرى(علیها السلام) و پسر عموى شجاعش، على بن ابى طالب(علیه السلام) نماز جماعت سه نفرى تشکیل دادند، و فارغ از زخم زبان دشمنان و اذیّت و آزار و مزاحمت هاى مشرکان عرب، به راز و نیاز با خداى خویش پرداختند، و کمى نفرات هیچ اثر منفى بر آنان نگذاشت.
مسلمان عزیز! اگر در دل شب براى مناجات و راز و نیاز با معبود خویش، یا خوردن سحرى، با رختخواب وداع مى کنى، امّا چراغ خانه همه همسایه هایت خاموش است، از تنهایى وحشت مکن و قدر این توفیقى که خدا به تو داده و دیگران از آن محرومند را بدان.
خداوند متعال در آیه شریفه 120 سوره نحل مى فرماید:
«(إِنَّ إِبْرَاهِیمَ کَانَ أُمَّةً قَانِتاً للهِِ حَنِیفاً وَلَمْ یَکُ مِنَ الْمُشْرِکِینَ); ابراهیم (به تنهایى) امّتى بود مطیع فرمان خدا; خالى از هر گونه انحراف; و از مشرکان نبود».
مفسّرین براى واژه «امّت» در این آیه شریفه، تفسیرهاى گوناگونى بیان کرده اند. از جمله این که: شخصیّت افراد متفاوت است. شخصیّت برخى از افراد معادل یک، و برخى معادل ده، و برخى معادل صد، و برخى معادل هزار نفر مى باشد. و شخصیّت بعضى از انسان ها آنقدر بزرگ و مهم است که مانند یک امّتند. حضرت ابراهیم(علیه السلام) از جمله این افراد بود. جوان مسلمانى که ادّعاى ایمان دارد، نیز باید همچون یک امّت باشد، اگر خواهر و برادر و پدر و مادر و دیگر اعضاى خانواده و فامیل، اهل نماز و روزه و خمس و حج نیستند، در اراده آهنین او اثر نکند، و از تنهایى در عقیده و ایمان وحشت ننماید، و بر خدا توکّل کند و به وظایفش عمل نماید.
نتیجه این که یکى از ویژگى هاى حضرت ابراهیم(علیه السلام)، که او را ابراهیم کرد، وحشت نداشتن از تنهایى در مسیر توحید و خداپرستى بود.
ب) شجاعت فوق العاده
ویژگى دیگر آن حضرت شجاعت فوق العاده وى بود.
آن حضرت در سنّ شانزده سالگى که حتّى یک نفر هم با او هم عقیده نبود، در میان انبوه دشمنان و بت پرستان فریاد مى زد: «به خداى یکتا و یگانه قسم که بت هاى شما را خواهم شکست».
مطابق سوگندى که یاد کرد بت ها را شکست، و جان خود را به خطر انداخت، در نتیجه دریایى از آتش را فراهم کردند، وى را در منجنیق قرار دادند تا به سوى آتش سوزان شعلهور پرتاب کنند، امّا اثرى از ترس و وحشت و اضطراب در چهره اش مشاهده نشد.
پیروان فریادگر توحید نیز باید شجاع و نترس باشند، زیرا انسان هاى ترسو به درد هیچ کارى نمى خورند. اگر بیدارگر عصرما، امام خمینى(قدس سره)، شجاع و نترس نبود انقلاب اسلامى ایران بر خلاف انتظار جهانیان پیروز نمى شد. اگر رزمندگان دلیر و مخلص ایران اسلامى شجاع نبودند ما در دفاع مقدّس بر خلاف معادلات سیاسى سیاستمداران، فاتح جنگ نمى شدیم. اگر حزب الله جنوب لبنان در میان بهت و حیرت جهانیان در جنگ 33 روزه بر اسرائیل تا دندانْ مسلّح، پیروز شد، و افسانه شکست ناپذیرى اسرائیل را باطل کرد، به خاطر شجاعت و دلاورى اعضاى حزب الله و توکّل و توجّه آنها بر خداوند بود.
بنابراین، از تنهایى در مسیر خداوند وحشت نکنیم و در مقابل حوادث و دشمنان مختلف شجاع و دلیر باشیم، و تنها بر خداوند تکیه کنیم، و از غیر او واهمه اى نداشته باشیم.
* * *