تأثیر تلاوت قرآن در سحر
عالم ربّانى و متألّه قرآنى، شیخ مجتبى قزوینى خراسانى با جامعیّت ویژه خود در همه علوم اسلامى، توجّهى خاص به قرآن كریم داشته و آن را سرچشمه همه علوم حقیقى، معارف روحى، اسرار تربیتى، سرّ صعود روحانى و بقاى جاودانى مى دانست. ایشان تلاوت قرآن را به دو دسته فجرى و عقلى تقسیم مى كرد و مى فرمود: خواندن قرآن كریم در پایان سحر و به هنگام طلوع فجر تأثیرى خاص دارد كه هر كس بر آن مواظبت كند به آن آثار مى رسد. اینكه خداوند در سوره مباركه اسراء مى فرمایند: قرآن فجر مشهود و محسوس است و دیده مى شود، به درستى براى من روشن نبود. از این رو بر آن شدم كه سحرگاهان قرآن بخوانم و آن را تا طلوع فجر ادامه دهم. پس از مدتى حقایقى از آیات بر من آشكار شد كه تحمّل آن دشوار و خارج از طاقت من بود. دانستم كه منظور آیه این است كه تلاوت قرآن سبب آشكار شدن حقایق آیات براى انسان مى شود. بعد از تهجّد و نماز شب، قرآن تلاوت كنید و سعى كنید آن را تا طلوغ فجر ادامه دهید. تلاوت باید عقلى باشد نه فقط تلاوت لفظى؛ یعنى با صرف زمان و كمال توجّه و تدبّر و تعقّل راستین در معانى حقایق آیات آسمانى در معانى آیات دقت كنید تا آیه در وجود شما جا باز كند.(1367)
اى صبح! تو شاهد باش...
از «امّ سعید» كنیز امیر مؤمنان(علیه السلام) پرسیدند: على(علیه السلام) در ماه رمضان بیشتر عبادت مى كند یا در سایر ماهها؟
پاسخ داد: على(علیه السلام) هر شب با خداى خود به راز و نیاز مشغول است و براى او ماه رمضان و دیگر اوقات یكسان است.
و نیز در شرح حال آن حضرت آمده است: وقتى كه او را پس از ضربت خوردن از مسجد به خانه مى بردند، نگاهى به محلّ طلیعه فجر افكند و فرمود: «اى صبح! تو شاهد باش كه على را فقط اكنون (به حكم اجبار) دراز كشیده مى بینى!»(1368)
محدّث قمى(رحمه الله)
در شرح حال محدّث گرانمایه، حاج شیخ عباس قمّى آورده اند:
وى در تمام دوره سال، در چهار فصل، حدّاقل یك ساعت قبل از طلوع فجر بیدار و مشغول نماز و تهجّد بود.
به عبادت آخر شب و قبل از سپیده دم اهمیّت زیاد مى داد و معتقد بود كه بهترین اعمال مستحبّى، عبادت و تهجّد است. فرزند بزرگش مى گوید: تا آن جا كه من به خاطر دارم بیدارى آخر شب از او فوت نشد. حتّى در سفرها، این شیوه عملى مى شد.
محدّث قمى درباره استادش حاج میرزا حسین نورى، مى نویسد: او در زهد و عبادت سخت كوشا بود، نماز شب او فوت نشد و راز و نیازش با خداوند متعال در تمام شبها برقرار بود.(1369)