پیش گفتار:
محرم و عاشورا در فرهنگ شیعه خاطره ای فراموش ناشدنی از ایثار و مجاهدت را در ذهن ها زنده نگه می دارد؛خاطره ای که در آن پاره تن پیامبر صلی الله علیه و آله،فرزندان و یاران باوفایش مرگ با عزت را بر زندگی که در آن ایمان ها سست و انگیزه ها کم رنگ و پیام راستین نبوت به فراموشی سپرده شده است،برتری داده و در اوج مظلومیت،اما شجاعت،شهامت،فداکاری و علم و آگاهی به استقبال شهادت شتافتند.عاشورا مشعلی جاودانه و کربلا حصار مقاومت امت اسلامی در برابر کفر،نفاق و استکبار است.آن چه شیعه در محرم و عاشورا انجام می دهد ،اقدامی شعارگونه و یا فراموشی و تکراری نیست،بلکه به سفارش پیشوایان دینی خویش مبنی بر بزرگداشت نام و یاد سالار شهیدان جامه عمل می پوشد و آن چه برای او مهم می نماید ره آورد آن یعنی احیای ارزش ها،مبارزه با سنت های جاهلی،فریاد و شوش علیه بیداد و ستم،امر به معروف و نهی از منکر،بازگشت به دامن عترت پاک نبوی (صلی لله علیه و آله) است هر چند سوگواری و راه انداختن دسته های عزاداری منحصر به محرم و عاشورا نیست و در بزرگداشت سایر پیشوایان دینی نیز باید برگزار گردد؛زیرا بر این باوریم که پیشوایان دینی و معصوم همگی از نور واحد آفریده شده و هر یک آن چه را در زندگی علمی اجتماعی و سیاسی خویش انجام دادند،چیزی جز انجام وظیفه الهی نبود.در این راستاست که نباید میان معصومان تفاوتی قایل و آنان را بر یکدیگر برتری داد.تا گفته نماند که شرایط اجتماعی و سیاسی که برای سالار شهیدان به وجود آمد متفاوت با سایر امامان بود؛چرا که پس از گذشت مدت کوتاهی از رحلت پیامبر اکرم صلی لله علیه و آله پیروزی های اعجازگونه آن بزرگوار ونیز تلاش های امیرمؤمنان علیه السلام و پایمردی امام حسن مجتبی علیه السلام در برابر بنی امیه برای پایداری دین،که به حقیقت دل و جان انسان ها تشنه حقیقت را سیراب نمود،باتزویر و حیله های بنی امیه و سایر سردمداران شرک و الحاد از دل امت اسلامی رخت بربست و جامعه از درگذشت پیامبر صلی الله علیه و آله شرایط جامعه را این گونه تبیین فرمود:
و تواخی الناس علی الفجور،و تهاجروا علی الدین و تحابوا علی الکذب و تباغضوا علی الصدق(1)؛
مردم در فساد و جنایت هم داستان شدند و از دین خدا فاصله گرفتند و بر دروغ گویی پیمان دوستی بستند واز راستگویی ناخشنود شدند!.
و در جای دیگر نیز فرمود:ایهاالناس اناأصبحنا فی دهر عنود و زمن کنود یعد فیه المحسن مسیئا و الظالم فیه عتوا(2)؛
ای مردم!ما در روزگاری به سر می بریم که کینه توز و کفران کننده نعمت هاست؛نیکوکار را بدکار می شمارند و بر سرکشی ستمکاران می افزایند .این جاست که حسین بن علی علیه السلام چند راه را پیش روی خود باز دید؛یا سکوت همراه با نظارت - همانند پدر بزرگوارش -یا صلح حسنی و یا فدا شدن برای حفظ اساس اسلام و بقای دین از آن جا که دگرگونی اساسی در بنیان اسلام پدیدار گشته بود راه سوم را برگزید وبا نداهای الهی زیر هدف والای خویش را بر همگان آشکار و فرهنگی را بنیان نهاد که برای همیشه در سینه تاریخ ماندگار گردید:انی لم أخرج أشرا و لا بطرا و لا مفسدا ولا ظالما...(3) من با هدف خوشگذرانی و فساد و از روی ظلم قیام نمی کنم،بلکه قیام من به خاطر امر به معروف و نهی از منکر است.
أنا أدعوکم الی کتاب الله و سنه نبیه فان السنه قد أمیتت و البدعه قد أحییت فان تسمعوا قولی أهد کم الی سبیل الرشاد(4) همانا شما را به سوی کتاب خدا و سنت پیامبر صلی الله علیه واله فرا می خوانم.بدانید که سنت نبوی میرانده شده و بدعت ها-در دین- آشکار گشته است،اگر گفتار مرا بشنود شما را به راه رشد هدایت خواهم نمود.
هر چند در مسیر تاریخ تلاش های مذبوحانه ای برای خاموش شدن این مشعل هدایت انجام گرفت ؛تا آن جا که گنبد و بارگاه سالار شهیدان را با خاک یکسان و به آب بستند، اهداف آن حضرت را دستخوش تحریف نمودند،یزید را مجتهدی خطاکار دانستند.
زنده نگه داشتن یاد شهیدان کربلا را رفتار ناخوشایند،ترویج خشونت،تکرار پیاپی و... شمردند،اما غافل ماندند که خداوند متعال می فرماید:یریدون أن یطفئوا نورالله بأفواههم و یأبی الله الا أن یتم نوره و لو کره الکافران(5) آنها می خواهند نور خدا را با دهان خویش خاموش کنند،ولی خدا جز این نمی خواهد که نور خود را کامل گرداند، هر چند کافران ناخشنود باشند.
بنابراین نتوانستند گرایش دل های مصلحان عاشورایی و شیفته اهل بیت عصمت و طهارت را از راهی که برگزیدند به انحراف بکشانند.
در روزگار کنونی نیز به بهانه های گوناگون تلاش های فراوانی در وارونه سازی این رویداد بزرگ صورت می گیرد،روشن است که تمام هراس آنان از برپایی همین عزاداری هاست؛چرا که همین آیین ها سرچشمه حرکت های بزرگ شیعی در طول تاریخ قرار گرفته است. یکی از یهودیان در این باره می نویسد: شیعه با دو نگاه همراه است، نگاه سرخ و نگاه سبز، با الهام از یکی انقلاب می کند و با دیگری آن را استمرار می بخشد.(6)
در این راستا وظیفه همه ما دو چندان می گردد؛ بر ماست که با پاسداری از فرهنگ عاشورا،اقامه معروف و نبرد با منکرات و فریاد بازگشت به سوی عترت پیامبر صلی الله علیه و آله سرلوحه فعالیتمان قرار گیرد و در این راه به برگزاری آیین های سوگواری بدون توجه به اهداف و آرمان های سیدالشهدا علیه السلام بسنده ننموده و با برگزاری مداوم،اما صحیح سوگواری زمینه شناخت و تحقیق آرمان های الهی امامان معصوم را فراهم آوریم.
نوشتاری که پیش روی شماست مجموعه آشنایی جوانان با فرهنگ عاشورا،بویژه اهداف و آرمان های سالار شهیدان می باشد.
شایسته است از تلاش های برادران عزیز حجج اسلام آقایان کاظم لطفیان، رضا صادقیان و جناب حجت الاسلام حیدری - مسئول محترم دفتر اجرایی مسابقات فرهنگی،احکام قم - که در تهیه و تدوین این نوشتار همکاری صمیمانه ای با بخش فرهنگی دفتر حضرت آیت الله العظمی فاضل لنکرانی ((دام ظله العالی))داشته اند تقدیر نماییم.
امید است خداوند این گام کوچک را ذخیره آخرت همه ما گرداند.
بخش فرهنگی دفتر حضرت آیت الله العظمی فاضل لنکرانی -ادام الله ظله - حبیبی تبار ((محرم الحرام 1426))
امام حسین (ع) از دیدگاه مذاهب اسلامی
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از نخستین روزهای رسالت خویش با آینده نگری عمیق خویش درباره امت و راهبری آن در مسیر صحیح، برنامه ریزی های بنیادین صورت دادند.آن هنگام که هنوز به تبلیغ آشکار رسالت ماموریت نیافته بودند،در خویشاوندان رهبر پس از خود را معرفی و بعد از ابلاغ آشکار رسالت بارها درباره آینده امت سخن گفته و آنان را به پیوند ناگسستنی کتاب الهی - قرآن کریم - و اهل بیت علیهم السلام فرا خواندند و آینده ای روشن برای مردمان پس از خویش رقم زدند رقم زدند.احترام فزاینده آن حضرت به خاندان رسالت بویژه دخت گرامی اش فاطمه زهرا نوید راهبری اهل بیت برای ادامه رسالت بود.پیامبر پیامبر از نخستین تا واپسین روزهای زندگانی پربرکت خویش محبت اهل بیت را وارد دل های مومنان نموده و با عبارت های آسمانی،شان و منزلت آنان را بر همگان آشکار ساختند. روایات فراوانی از آن حضرت در شان خاندان رسالت بیان شده است که هم اکنون به عنوان سندی پویا در نزد شیعه و اهل سنت شناخته شده است؛حدیث های ثقلین،سفینه،کسا و...از جمله سخنان آن حضرت می باشد. آنان که بهره ای از جمله سخنان آن حضرت می باشد. آنان که بهره ای از حقیقت برده اند در هر آیینی که هستند به سفارشات رسول خدا صلی الله علیه و آله درباره خاندانشان رفتار و بی تعصب به بیان مناقب و فضایل آنان پرداخته اند، اما آنانی که پرده تعصب و قبله پرستی بصیرت آنان را ربوده، در برابر سفارش های پیامبر صلی الله علیه و آله بر نم تابند و بر خلاف رویه عمومی مسلمین به همه چیز به دیده تعصب نگریسته و چشم بر حقیقت می پوشند.
بیشتر دانشمندان اهل سنت به احترام خاندان نبوت باور دارند و کتاب ها و بیانات روشنگرانه خویش را در این باره بیان نموده اند.در بسیاری از متون دینی برادران اهل سنت از خاندان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) با احترام فزاینده ای یاد شده است.آنان از امیرالمومنین (علیه السلام)به عنوان نخستین مرد مسلمان عادل ترین مردم،برادر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و...(7)،از فاطمه زهرا (علیه السلام)به عنوان سیده زنان(8) و از امام حسن و امام حسین به عنوان سید جوانان بهشت(9)یاد می کنند.بدین مناسبت نگاهی کوتاه خواهیم داشت به دیدگاه اهل سنت درباره امام حسین (علیه السلام)و قیام آن حضرت.
در آغاز این نکته را یادآور می شویم که نگاه اهل سنت به امام حسین (علیه السلام)نگاه به یک معصوم نیست و آنها دیدگاهی همانند شیعه که معتقد است امام حسین (علیه السلام) معصوم و برترین مردم و افضل الناس بعد از پیامبر می باشد،نیست.دیدگاه متدین های آنها نسبت به امام حسین (علیه السلام)به عنوان سبط النبی، حفیظ الرسول، ریحانه الرسولو یا فردی از اهل بیت که خداوند در مورد اثبات تطهیر آنها آیه نازل کرده است،می باشد.