انواع سهم
1 - بالفرض: مقدار سهمی است که در قرآن به صراحت بیان شده است.
2 - بالقرابه: سهامی که در قرآن به صراحت بیان نشده و ادله دیگر آن را بیان می کند(1222).
سهام مفروض در سوره نساء آمده است و آیات آن بدین شرح است:
یک بر روی دو - آیه 10 و 12 و 175.
یک بر روی سه - آیه 11 و 12.
یک بر روی چهار - آیه 12.
یک بر روی شش - آیه 11 و 12.
یک بر روی هشت - آیه 12.
دو بر روی سه - آیه 11 و 175.
اقسام وارث
ورثه میت از نظر سهمی که از ترکه میت دارند به پنج دسته تقسیم می شوند:
1 - کسی که بجز سهم بالفرض خود سهم دیگری از ترکه ندارد، که زوجه میت می باشد.
2 - کسانی که همیشه سهم بالفرض را دارند و گاهی چیزی هم اضافه می برند مانند، مادر و شوهر.
3 - کسانی که گاهی سهم بالفرض خود را می برند و گاهی بالقرابه؛ مثل پدر که اگر میت فرزند داشته باشد سهم بالفرض دارد و اگر فرزند نداشته باشد بالقرابه.
4 - کسانی که سهم بالفرض ندارند و تنها بالقرابه ارث می برند؛ مانند فرزند، جد، عمو و عمه.
5 - کسانی که نه سهم بالفرض دارند و نه بالقرابه، بلکه در صورت نبود وارث ترکه میت به آنها می رسد، مانند حاکم شرع.
چون بیان تمام سهام ارث و صاحبان آنها از گنجایش کتاب بیرون است، تنها به بیان سهام بالفرض و صاحبان آنها اکتفا می کنیم و عزیزان در وقت نیاز می توانند به رساله توضیح المسائل یا سایر کتب فقهی مراجعه فرمایید.
سهام مفروض و صاحبان آنها
یک بر روی دو
1 - شوهر، در صورتی که میت فرزند یا فرزندزاده نداشته باشد.
2 - یک دختر، در صورتیکه میت فرزند دیگری که از او ارث ببرد نداشته باشد.
3 - یک خواهر پدر و مادری یا پدری، در صورتی که میت بردار پدر و مادری یا پدری نداشته باشد.
یک بر روی سه
1 - مادر، هرگاه میت فرزند یا برادرانی نداشته باشد، یک بردار مانع نیست.
2 - برادران و خواهران مادری میت، در صورتی که متعدد باشند.
یک بر روی چهار
1 - شوهر در صورتی که میت، فرزند یا فرزنده زاده داشته باشد.
2 - زن در صورتی که میت، فرزند یا فرزند زاده نداشته باشد.
یک بر روی شش
1 - پدر، در صورتی که میت فرزند دارد.
2 - مادر، هرگاه میت دو برادر یا چهار خواهر پدر و مادری داشته باشد یا میت فرزند دارد.
3 - برادر یا خواهر مادری اگر متعدد نباشد.
یک بر روی هشت
زوجه در صورتی که میت (شوهر او) فرزند یا فرزندزاده داشته باشد.
دو بر روی سه
1 - دو دختر میت یا بیشتر در صورتی که میت پسر نداشته باشد.
2 - دو خواهر پدری و مادری یا بیشتر از دو نفر، در صورتی که برادر پدر و مادری نداشته باشند.
3 - دو خواهر پدری در صورتی که برادر پدری نداشته باشد.