مال حلال مخلوط به حرام
اگر اموال انسان با اموال دیگران مخلوط شود ممکن است یکی از این حالتها را داشته باشد:
1 - صاحب آن معلوم
مقدار آن معلوم - باید آن مقدار را به صاحبش برگرداند.
مقدار نامعلوم - باید یکدیگر را راضی کنند.
2 - صاحب آن نامعلوم
مقدار معلوم - باید آن مقدار را به نیت صاحبش صدقه بدهد و احتیاط واجب آن است که از حاکم شرع هم اجازه بگیرد.
مقدار نامعلوم - باید خمس آن را بپردازد، و بقیه حلال می شود(838).
مساله:
اگر خمس مال حلال مخلوط به حرام را بدهد و بعد بفهمد که مقدار حرام بیشتر از خمس بوده، چنانچه مقدار زیادی معلوم باشد، بنابر احتیاط واجب مقداری را که یم داند از خمس بیشتر بوده، از طرف صاحب آن صدقه بدهد.
جواهری که با غواصی به دست آمده
اگر کسی با غواصی و فرو رفتن در دریا جواهری به دست آورد و پس از کسر مخارجی که برای بیرون آورده آن شده، قیمتش به 18 نخود طلا (839) برسد، باید خمس آن را بدهد(840).