خمس منفعت کسب
یکی از موارد هفتگانه خمس که بیشتر افراد جامعه را در بر می گیرد خمس چیزی است که از خرج سال انسان و خانواده اش زیاد بیاید.
برای روشن شدن این مسأله باید به پاسخ دو سؤال بپردازیم:
1 - مراد از خرج سال چیست؟
2 - آیا یک سال، با ماههای قمری محاسبه می شود یا شمسی و آغاز آن چه وقت است.
مخارج سال
اسلام به کسب و کار افراد احترام گذاشته و تامین نیاز خودشان را بر پرداخت خمس مقدم داشته است، بنابراین هر کس در طول سال می تواند تمام مخارج مورد نیاز خود را از در آمدش تامین کند و در پایان سال، اگر چیزی اضافه نیامد، پرداخت خمس واجب نیست، ولی پس از آن که به طور متعارف و در حد نیاز خود زندگی را گذراند، - نه در مصرف، زیاده روی کرد و نه در خود تنگ گرفت - اگر در پایان هم چیزی اضافه آمد، یک بر روی پنج آن را باید برای مصارف مشخصی بپردازد و چهار بر روی پنج آن را برای خود پس انداز کند.
پس، مراد از مخارج، تمام چیزهایی است که در زندگی خود و خانواده اش بدان نیاز دارد که به نمونه هایی از آن اشاره می کنیم:
خوراک و پوشاک.
اثاثیه منزل مانند ظرف، فرش و...
وسیله نقلیه ای که تنها برای کسب و کار نیست.
مخارج مهمانی.
مخارج ازدواج.
کتاب های مورد نیاز.
آنچه در راه زیرت مصرف می کند.
جوایز و هدایایی که به کسی می دهد.
صدقه و نذر و یا کفاره ای که پرداخت می کند(820).
سال خمسی
انسان از اولین روز بلوغ خود باید نماز بخواند و در اولین ماه رمضان روزه بگیرد و پس از گذشت یکسال از اولین در آمدی که به دست آورده است، خمس مازاد بر مخارج سال گذشته را بپردازد، بنابراین در محاسبه خمس، ابتدای سال، اولین درآمد و پایان آن گذشتن یک سال شمسی از آن تاریخ است.
پس؛ ابتدای سال برای:
کشاورز - اولین محصولی است که برداشت می کند.
و برای کارمند - اولین حقوقی است که دریافت می کند.
و برای کارگر - اولین مزدی که می گیرد.
و برای مغازه دار - اولین معامله ای که انجام می دهد(821).