اماکن تخییر
در این مکانها مسافر می تواند نماز را تمام یا شکسته بخواند:
مسجد الحرام
مسجد النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) در مدینه منوره
مسجد کوفه
حرم امام حسین (علیه السلام) (599)
نماز قضا
انسان باید نمازهای واجب را در وقت خود بخواند و چنانچه بدون عذر نمازی از او قضا شود، گناهکار است و باید توبه کرده، قضای آن را هم به جا آورد.
1 - در دو مورد به جا آوردن قضای نماز واجب است:
نماز واجب را در وقت آن نخوانده باشد.
بعد از وقت متوجه شود نمازی که خوانده، باطل بوده است(600).
2 - کسی که نماز قضا دارد، نباید در خواندن آن کوتاهی کند، ولی واجب نیست فوراً آن را به جا آورد(601).
3 - حالتهای مختلف انسان نسبت به نماز قضا:
می داند نماز قضا ندارد: چیزی واجب نیست.
شک دارد نماز دارد یا نه: چیزی واجب نیست.
احتمال می دهد نماز قضایی دارد یا نمازهایی را که خوانده صحیح نبوده: مستحب است احتیاطاً قضای آن را به جا آورد.
می داند نماز قضا دارد ولی شماره آنها را نمی داند؛ مثلاً نمی داند چهار تا بوده یا پنج تا: چنانچه کمتر را بخواند کافی است.
شماره آنها را فراموش کرده: اگر مقدار کمتر را بخواند کفایت می کند.
شماره آن را هم می داند: باید قضای آن را به جا آورد(602).
4 - قضای نمازهای یومیه لازم نیست به ترتیب خوانده شود؛ مثلاً کسی که یک روز نماز عصر و روز بعد نماز ظهر را نخوانده، لازم نیست اول نماز عصر و بعد از آن نماز ظهر را قضا کند. (603) ولی در نمازهایی که ادای آنها باید به ترتیب خوانده شود؛ مثل نماز ظهر و عصر یک روز، باید قضای آن را نیز به ترتیب به جا آورد.
5 - نماز قضا را با جماعت می توان خواند؛ چه نماز امام جماعت ادا باشد و چه قضا، و لازم نیست هر دو، یک نماز را بخوانند؛ مثلاً اگر نماز قضای صبح را با نماز ظهر یا عصر امام بخواند اشکال ندارد(604).
6 - اگر مسافری که باید نماز را شکسته بخواند، نماز ظهر یا عصر یا عشاء از او قضا شود، باید آن را دو رکعتی به جا آورد، اگر چه در غیر سفر بخواهد قضای آن را به جا آورد(605).
7 - در سفر نمی توان روزه گرفت، حتی روزه قضا، (606) ولی نماز قضا می توان به جا آورد و تفصیل این مساله در بحث روزه مسافر خواهد آمد(607).
8 - اگر در سفر بخواهد نمازهایی را که در غیر سفر قضا شده، به جا آورد، باید نمازهای ظهر و عصر و عشاء را چهار رکعتی قضا کند(608).
9 - نماز قضا را در وقت می توان به جا آورد؛ یعنی قضای نماز صبح را می توان ظهر یا شب خواند(609).
استفتاء
س - شخصی که مدت 2 یا 3 روز بی هوش بوده، آیا نمازهایی را که در این مدت نخوانده قضا لازم است یا خیر؟
ج - اگر تمام وقت بی هوش بوده و به دست خود بیهوش نشده قضا ندارد(610).