درس (33) نماز مسافر
و اذا ضربتم فی الارض فلیس علیکم جناح ان تقصروا من الصلوه...
هرگاه در زمین راه می پیمایید (به سفر می روید) بر شما باکی نیست که نماز را کوتاه کنید...
(سوره نساء، آیه 102)
انسان باید در سفر، با شرایطی که خواهد آمد، نمازهای چهار رکعتی را دو رکعت (یعنی شکسته) به جا آورد:
1 - سفر او کمتر از هشت فرسخ شرعی (560) نباشد.
2 - از اول مسافرت قصد پیمودن هشت فسخ را داشته باشد.
3 - به حد ترخص برسد.
4 - در بین راه، پیش از رسیدن به چهار فرسخ از قصد خود برنگردد.
5 - قصد ندارد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطن خود بگذرد، یا ده روز یا بیشتر در جایی بماند.
6 - برای کار حرام سفر نکند و خود سفر هم حرام نباشد.
7 - بیابانگرد نباشد.
8 - شغل او مسافرت نباشد(561).
شرط اول
1 - کسی که رفتن و برگشتن او هشت فرسخ است، اگر رفتن او کمتر از چهار فرسخ نباشد باید نماز را شکسته بخواند، ولی اگر رفتن کمتر از چهار فرسخ باشد، مثلاً سه فرسخ می رود و پنج فرسخ بر می گردد، باید نماز را تمام بخواند(562).
2 - اگر شک کند که سفرش هشت فرسخ است یا کمتر:
اگر تحقیق کردن برایش مشقت ندارد: بنابر احتیاط واجب باید تحقق کند.
اگر تحقیق کردن برایش مشقت دارد: باید نمازش را تمام بخواند(563).
3 - اگر بین دو محلی که فاصله آنها کمتر از چهار فرسخ است، چند مرتبه رفت و آمد کند، گرچه روی هم رفته هشت فرسخ شود، باید نماز را تمام بخواند(564).
4 - اگر شهر دیوار دارد، باید ابتدای هشت فرسخ را از دیوار شهر حساب کند و اگر دیوار ندارد باید از خانه های آخر شهر حساب کند(565).
5 - اگر به جایی می رود که دو راه دارد؛ یکی راه آن کمتر از هشت فرسخ است و راه دیگرش هشت فرسخ یا بیشتر، اگر از راهی که هشت فرسخ است برود، باید نماز را شکسته بخواند و اگر از راهی که هشت فرسخ نیست برود باید نماز را چهار رکعتی بخواند(566).
شرط دوم
1 - اگر از ابتدا قصد مسافرت هشت فرسخ نداشته باشد و به جایی مسافرت کند که کمتر از هشت فرسخ است و بعد از رسیدن به آن جا، تصمیم بگیرد که سفر را ادامه دهد، پس اگر بخواهد:
هشت فرسخ دیگر برود یا چهار فرسخ برود و به وطنش یا جایی که می خواهد ده روز بماند برگردد، باید نماز را شکسته بخواند.
به جایی برود که با مقدار راه آمده، هشت فرسخ می شود و خود به تنهایی هشت فرسخ نیست، چون از اول قصد هشت فرسخ را نداشته، نمازش تمام است(567).
2 - کسی که در سفر به اختیار دیگری است، مانند فرزند که همراه پدر و مادر به سفر می رود یا سربازی که با فرمانده است، چنانچه بداند سفر او هشت فرسخ است، باید نماز را شکسته بخواند(568).