راههای تشخیص اجتهاد اعلمیت مرجع تقلید
الف: آزمودن و شناخت شخصی، در صورتی که خودش اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را تشخیص دهد.
ب: شهرتی که مفید علم باشد؛ یعنی بین اهل خبره چنان به اجتهاد و اعلمیت مشهور باشد که موجب علم به اجتهاد یا اعلمیت آن فرد باشد.
ج: گواهی دو نفر عادل اهل خبره(23).(24) به شرط آن که دو نفر عالم عادل دیگر با گفته آنان مخالفت نکنند.
1 - بر مکلف واجب است که جهت شناختن مجتهد اعلم جستجو و تفحص کند(25).
2 - وظیفه مکلف، در صورتی که احتمال اعلمیت منحصر در دو نفر است و یقین به آن ممکن نیست. اگر:
الف: اگر عمل به احتیاط یا به احواط اقوال ممکن است، بنابر احتیاط واجب باید چنین کند.
ب: اگر عمل به احتیاط ممکن نیست، به فتوای هر کدام که بخواهد می تواند عمل کند(26).
3 - چنانچه دو مجتهد از نظر علمی با هم مساوی باشند، شخص مقلد، مخیر است به هر کدام از آن دو که بخواهد رجوع کند. همچنانکه می تواند بعضی از مسائل را از یکی و بعضی دیگر را از دیگری تقلید کند(27).
4 - اگر دو مجتهد هر یک در بخشی از احکام اعلم باشند، مثلاً یکی در احکام عبادات اعلم است و دیگری در معاملات، مکلف باید بنابر احتیاط واجب در هر بخش از اعلم تقلید کند، همچنانکه اگر مثلاً در بخش معاملات یکی در قسمتی از احکام معاملات اعلم است و دیگری در قسمت دیگر، باید به احتیاط واجب در همان قسمت هم از اعلم تقلید کرد(28).
5 - فرد مکلف در تقلید مستقل بوده و تابع دیگری نیست؛ مثلاً زن نمی تواند در این مساله تابع شوهر باشد، بلکه هر کس را که اعلم تشخیص داد از او تقلید می کند(29).
راههای بدست آوردن فتوای مجتهد:
شنیدن از خود مجتهد.
شنیدن از دو یا یک نفر عادل.
شنیدن از یک نفر مورد اطمینان.
دین در رساله مجتهد که اشتباه نداشته باشد(30).
عدول از مجتهدی به مجتهد دیگر
عدول از غیر اعلم به اعلم، بنابر احتیاط، واجب است.
عدول از مجتهدی به مجتهد دیگر که از نظر علمی با هم مساوی هستند، جایز نیست، در صورتی که به فتوای آن مجتهد عمل کرده باشد.
عدول از اعلم به غیر اعلم، جایز نیست.
عدول از مجتهدی که مدتی از او تقلید می کرده و اکنون معلوم شده است که اهلیت فتوی نداشته، واجب است.
عدول از مجتهدی که یکی از شرایط مرجعیت را از دست داده؛ مثلاً دیوانه شده یا فراموشی به او دست داده، به مجتهد جامع الشرایط: واجب است.
عدول از مجتهدی که تاکنون از او تقلید می کرده و اکنون از دنیا رفته است به مجتهد زنده، جایز، بلکه احتیاط مستحب است.
عدول از مجتهد زنده به مجتهد مرده: بنابر احتیاط واجب جایز نیست. هر چند قبلاً از او تقلید می کرده و پس از مرگ وی به مجتهد زنده رجوع کرده است(31).