فهرست کتاب


آموزش فقه

محمد حسین فلاح زاده

درس (2) اقسام واجب، اجتهاد

اقسام واجب

کارهایی که به افراد مکلف واجب می باشد، دارای اقسام مختلفی است که شناخت آنها در چگونگی انجام وظیفه تاثیر دارد.
1 - واجب عینی، آن است که از همه مکلفین خواسته شده و با انجام یک یا چند نفر، از دیگران ساقط نمی شود؛ مانند نماز و روزه.
واجب کفایی، آن است که اگر عده ای - به قدر کفایت - آن را انجام دهند، از دیگران ساقط می شود؛ مانند کفن و دفن و نماز بر میت، امر به معروف و نهی از منکر و جهاد.
2 - واجب تعیینی، آن است که یک عمل مشخص از مکلفین خواسته شده است و بدل و جایگزین ندارد؛ مانند نماز مغرب و عشاء.
واجب تغییری، آن است که دو یا چند عمل از مکلف خواسته شده و او مخیر است هر کدام را بخواهد انجام دهد؛ مثل وجوب نماز جمعه و ظهر در روز جمعه.
3 - واجب نفسی، عملی است که خودش یک تکلیف واجب است، نه برای رسیدن به عمل دیگر؛ مانند نماز و روزه.
واجب غیری، عملی است برای رسیدن و انجام عمل دیگر؛ مثل وضو و غسل برای انجام نماز.
4 - واجب تعبدی، عملی است که باید به نیت قربت و انجام فرمان خداوند انجام شود و بدون قصد قربت باطل است؛ مانند حج و زکات.
واجب توصلی، عملی است که انجام خود عمل، کافی است هر چند به قصد قربت و بدون نیت باشد؛ مانند تطهیر بدن و لباس برای نماز.
5 - واجب مطلق، عملی که وجوب آن - بجز شرایط عمومی تکلیف (16) - قید و شرطی ندارد؛ مانند جواب سلام.
واجب مشروط؛ عملی که وجوب آن، علاوه بر شرایط عمومی تکلیف، قید و شرط دیگری دارد و تا آن قید با شرط محقق نشود، آن عمل واجب نیست، مانند وجوب حج که مشروط به استطاعت است.

اجتهاد

اجتهاد در لغت به معنای کوشش و تلاش کردن است. و در اصطلاح فقه عبارت است از استنباط و استخراج مسائل شرعی از منابع مربوط به آن.
به شخصی که توانایی اجتهاد را داشته باشد مجتهد می گویند.