واکنش های نخستین
اگر گناهی در جامعه رخ دهد باید قبل از برخورد با گناهکار از آلوده شدن خود جلوگیری کنیم در این بار به چند دستور ایمنی اشاره می کنیم:
1. به مجلس گناه نرویم.
2. در مورد انجام گناه از هیچ کس (حتی از پدر و مادر) اطاعت نکنیم.
3. رضایت قلبی از عمل بدکاران، نداشته باشیم.
4. دوستی قلبی خود را از آنان قطع کنیم.
پس از مراقبت از خود، با سغه صدر و صبر و حوصله با انگیزه اعتلای دین به امر به معروف و نهی از منکر مبادرت ورزیم.
شرایط امر به معروف و نهی از منکر
امر به معروف و نهی از منکر در مورد مستحبات و مکروهات، واجب نیست بلکه در مورد بلکه در مورد واجبات و محرمات واجب است و آن، در صورتی است که شرایط زیر محقق باشد:
1. ابتدا معروف (واجب) و منکر (حرام) را بشناسیم.
2. اقدام ما بی نتیجه نباشد، لااقل احتمال تاثیر بدهیم.
3. گنهکار در صدد ادامه و تکرار آن کار باشد.
4. اقدام ما ضرر جانی، آبرویی یا مالی قابل توجه برای خودمان یا نزدیکان یا یاران و همراهانمان و یا سایر مومنان نداشته باشد؛ مگر آنکه مساله، خطیر و حساس باشد.(154)
فرهنگ امر و نهی
وا داشتن دیگری به کاری یا باز داشتن او از کاری، ذوق، سلیقه، هنر و ابتکار می طلبد.
این لطافت روحی، ملایمت و نرمی و در عین حال صلابت و کوتاه نیامدن ماست که می تواند ما را به هدف مقدس مان نزدیک کند بنابراین توجه به نکته های زیر کارساز است:
1. به جای تحقیر و توهین، ترغیب و تحسین کنیم.
2. برای جلوگیری از منکر، خود دچار منکر نشویم.
3. به جای پرخاش و عیب جویی، مهر و رافت به خرج دهیم.
4. مصلحت طرف را نادیده نگیریم.
5. از خود خواهی و خود ستایی بپرهیزیم.
6. تنها خشنودی خدا را در نظر داشته باشیم.
7. خود را منزه از گناه و برتر از گناهکار نبینیم.
8. این را بدانیم که چه بسا گناهکار دارای صفات و اعمال نیک بسیاری نیز باشد.
9. در صورت نیاز، امر به معروف و نهی از منکر را تکرار کنیم.(155)