سال خمسی
سال خمسی بر اساس ضوابط خاصی شکل می گیرد و تاریخ شروع آن اختیاری نیست و برای فراگیری آغاز سال خمسی باید به نکته های زیر توجه کرد: کسانی که در آمدی دارند دو دسته اند:
1. دسته ای در آمدشان در تاریخ خاصی به دستشان می رسد؛ مانند حقوق بران و مزد بگیران جامعه.
2. دسته ای دیگر، در آمدشان به صورت تدریجی به دستشان می رسد؛ مانند تاجران و صنعتگران.
دسته اول وقتی اولین در آمدشان به دستشان رسید، و دسته دوم از اولین روزی که شروع به فعالیت کردند و اولین سود را که به دست آوردند و سال خمسیشان آغاز می شود.(148)
از آغاز اولین درآمد و سود تا گذشت یک سال کامل را سال خمسی می گویند.
قانون کلی خمس
در بین سال هر گونه در آمدی که از راه حلال به دست آید و صرف هزینه زندگی گردد از قانون پرداخت خمس معاف است، البته در صورتی که هزینه ها از شأن اجتماعی ما بالاتر نباشد و در آنها اسراف و زیاده روی هم نکرده باشیم.(149)
غیر از هزینه ها، هر چه هنگام فرا رسیدن سال خمسی موجود است باید محاسبه و برسی گردد ما در اینجا به صورت کوتاه و کلی به وظیفه دسته اول (حقوق بگیران و مزد بگیران) اشاره می کنیم:
این دسته از مردم باید آنچه پول و مواد مصرفی (خوراکی ها و نوشیدنی ها و مواد سوختی) در این تاریخ دارند همه را محاسبه کنند و یک پنجم (20/) آن را به عنوان خمس جدا کنند و به مرجع تقلید خود یا یکی از نمایندگان او در استانها و شهرستانها تحویل دهند.(150)
مساله خمس، ریزه کاریهایی دارد که در این مختصر نمی گنجد.
شایسته است هر ساله نزد شخصی که از مسائل خمس آگاهی کامل دارد، رفته و به خمس اموال خود رسیدگی کنیم.
فرهنگ اقتصاد
مال را از چه راهی به دست می آوریم و در چه راهی مصرف می کنیم. اسلام می گوید باید در هر دو قسمت، مبتلا به حرام نشویم.
بعضی ها در به دست آوردن مال، حلال الهی را رعایت نمی کنند و خیال می کنند که با مصرف آن در امور خیریه و کمک به مستمندان، مستحق ثواب و پاداش هم می شوند، این یک اشتباه در برداشت از احکام الهی است.
مصرف مال در راههای حلال وقتی ثواب دارد که از راه حلال به دست آمده باشد.
مثلا اگر کسی پولش را به تاجری بدهد و بگوید ماهی فلان سود به من بده، این ربا و حرام است و با مصرف این پول نمی توان به پاداش الهی رسید.