قضای روزه
در برخی از موارد انسان باید روزه هایی که نگرفته است قضا کند مانند:
1. در اوایل بلوغ بنابر توصیه پدر و مادر مبنی بر اینکه قدرت روزه گرفتن را نداری، روزه نگرفته است و گمان می کرده که اطاعت از این دستور، واجب است.
2. اوایل بلوغ، احتمال می داده که بالغ شده است، تحقیق و برسی هم کرده و به این نتیجه رسیده است که بالغ نشده است، بر همین اساس روزه نگرفته است و بعدها به اشتباه خود پی برده است.
3. اوایل بلوغ روزه نگرفته است چون مریض بوده و روزه گرفتن را مضر می دانسته است.
4. غسل جنابت را فراموش کرده و با حال جنایت یک یا چند روز روزه نگرفته است.
5. در ایام قاعدگی یا نفاس بوده است و نمی توانسته روزه بگیرد.(140)
موارد دیگر هم هست که در رساله ذکر شده است و توصیه می کنیم که حتما به رساله رجوع کنید.
قضا و کفاره
بعضی مواقع انسان باید روزه ای را که نگرفته است قضا کند و کفاره نیز بپردازد:
1. با توجه و آگاهی، روزه نگرفته است.
2. اوایل بلوغ احتمال می داده که بالغ نشده است ولی در تحقیق سهل انگاری کرده است و روزه هم نگرفته است.
3. شب ماه مبارک رمضان جنب بوده و می دانسته که اگر بخوابد تا صبح بیدار نمی شود تا قبل از اذان، غسل کند و خوابیده و بیدار نشده است.
4. با توجه و آگاهی روزه خود را باطل کرده است.
برای انجام کفاره می توان یکی از این دو راه را انتخاب کرد:
1. دو ماه روزه گرفت به گونه ای که سی یک روز آن پی در پی باشد.
2. شصت فقیر را سیر کند و یا به هر کدام از آنها 750 گندم یا برنج. مانند آن داد.
البته کسی که هیچ یک از این دو برایش مقدور نیست هر اندازه که می تواند باید به فقیر طعام بدهد. و اگر اصلا نمی تواند باید استغفار کند.(141)
قضا و اطعام
در برخی از موارد باید علاوه بر قضای روزه در برابر هر روز 750 گرم طعام به فقیر بدهد مانند:
1. در ماه مبارک رمضان به خاطر عذر مثلا مسافرت یا بیماری روزه نگرفته است و پس از ماه مبارک رمضان با آنکه عذرش برطرف شده است عمدا تا ماه رمضان سال آینده قضای روزه هایی را که خورده نمی گیرد.
2. زنی که زائیدن او نزدیک است و روزه برای حملش ضرر دارد و نمی تواند روزه بگیرد.
3. زنی که زائیدن او نزدیک است و روزه برای خودش ضرر دارد و نمی تواند روزه بگیرد (در این صورت قضای روزه بر او واجب است ولی اطعام به فقیر بنابر احتیاط واجب است)
4. زنی که بچه شیر می دهد ولی شیر او کم است و روزه برای بچه ای که شیر می دهد ضرر دارد.
5. زنی که بچه شیر می دهد و شیر او کم است و روزه برای خودش ضرر دارد (در این صورت قضای روزه واجب است ولی اطعام به فقیر بنابر احتیاط واجب است.)(142)