تقلید و مرجع تقلید
کسانی که توان استنباط احکام دین را ندارند و یا در راه تحصیل این شاخه از علوم اسلامی هستند ولی به حد اعلای تخصص نرسیده اند به حکم عقل و دین موظفند از فقیه جامع الشرایط به او مرجع تقلید می گویند، تقلید کنند.
مرجع تقلید کسی است که به حدی اعلای تخصص و تعهد بار یافته است؛ فهم او از سایر فقیهان دقیق تر و تقوای او شدیدتر است. با نشانه ها و شرایط مرجع تقلید آشنا می شویم.
1- دانا و دانشمند باشد
2- به مرحله اجتهاد رسیده باشد.
3- بنابر احتیاط واجب از همه متخصصان، داناتر و ورزیده تر باشد (اعلم باشد).
4- به اوضاع روان، آن اندازه که در تشخیص موضوعات احکام و اظهار نظر جدید فقهی دخالت دارد، آشنا باشد.
5- عادل باشد، آن گونه که از گناه کبیره(4) بپرهیزد.
شرایط دیگر
اگر فقیهی نشانه های تخصص و تعهد در او جمع بود، با چهار شرط می توانیم از او تبلیغ کنیم:
1- زنده باشد
2- مرد باشد
3- بالغ باشد
4- شیعه دوازده امامی باشد.(5)
از یاد نبریم که:
1- در انتخاب مرجع تقلید نباید در پی کسی باشیم که فتوایش آسان تر از دیگران باشد بلکه باید ببینیم کدام فقیه، نشانه های کامل اجتهاد در او جمع است و سایر شرایط را نیز داراست.
2- دختران نیز می توانند با خواندن درس های لازم به مرحله اعلای تعهد و تخصص در فهم احکام دین راه یابند نظیر بانوی اصفهانی(6) به مرحله اجتهاد برسند.
شناسایی مرجع تقلید
از راه های زیر می توان مرجع تقلید خود را شناخت:
1- خودمان عالم دینی هستیم و قدرت شناسایی مرجع تقلید را داریم.
2- دو تن از عالمان عادل که توان تشخیص دارند او را به ما معرفی کنند؛ البته به شرط آنکه دو عالم عادل دیگر برخلاف آن دو، نظر ندهند.
3- گروهی از عالمان دینی که از عهده تشخیص مرجع تقلید برمی آیند او را به ما معرفی کنند و ما به گفته آنان اطمینان پیدا کنیم.(7)
بنابراین اگر تا کنون در انتخاب مرجع تقلید مشکلی داشته ایم یا بدون تقلید، عمل می کرده ایم اینک از راه هایی که گفته شد باید مرجع تقلید خود را شناسایی کنیم و تکلیف خود را نسبت به اعمالی که تاکنون انجام داده ایم از او جویا شویم.