نمازهاى بى‌روح!
اما اگر حقیقتاً نماز بهترینِ اعمال است و این همه در رشد و تعالى معنوى انسان تأثیر دارد، پس چرا ما با وجود این‌كه نماز مى‌خوانیم، آثار آن را در وجود خود مشاهده نمى‌كنیم؟! در روایات ما آمده است كه: اَلصَّلوةُ معراج المؤمن؛(1) نماز معراج مؤمن است؛ پس چرا ما سال‌ها نماز مى‌خوانیم و حتى یك بار نیز احساس نمى‌كنیم به معراج رفته باشیم؟! قرآن مى‌فرماید: إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَر؛(2) همانا نماز از كار زشت و ناپسند باز مى‌دارد؛ پس چرا ما نماز مى‌خوانیم، ولى این همه مرتكب گناه و اعمال زشت مى‌شویم؟!
پاسخ این است كه ما «نماز» نمى‌خوانیم. آنچه ما به جا مى‌آوریم صورت ظاهرش شبیه نماز است و ما تنها اداى نماز را در مى‌آوریم! بسیارى از ما مسایلى را كه در فرصت‌هاى دیگر نمى‌توانیم به آنها فكر كنیم به وقت نماز موكول مى‌كنیم تا در حین نماز به تحلیل و بررسى آنها بپردازیم! كسانى كه اهل معامله و كسب و كار هستند، در حین نماز به حساب طلب‌كارى‌ها و بدهكارى‌ها و چك و سفته‌هایشان رسیدگى مى‌كنند! آیا به راستى اینها نماز است كه ما مى‌خوانیم؟!!
نمازهایى كه ما مى‌خوانیم نه تنها موجب تكامل ما نمى‌شود، كه ما باید از آنها توبه كنیم! گناهانمان كه جاى خود دارد، ما باید از عبادت‌ها و نمازهاى خودمان به درگاه خداى متعال توبه و استغفار كنیم!
اگر انسان در حالى كه در نماز به زبان «اللّه اكبر» مى‌گوید و به بزرگ‌تر بودن خداوند از هر چیز دیگرى گواهى مى‌دهد، در ذهن و قلبش به كسى و
----------------
1. بحار الانوار، ج 82، باب 2، روایت 1.
2. عنكبوت (29)، 45.
﴿ صفحه 192 ﴾
چیزى دیگر امید دوخته؛ این بدان معنى است كه آن كس یا چیز را مهم‌تر و بزرگ‌تر از خدا مى‌داند. آن‌گاه آیا این ـ نعوذ بالله ـ به بازى گرفتن و مسخره كردن خدا نیست؟!! آیا ـ نعوذ بالله ـ خداى متعال به اندازه یك انسان معمولى ارزش ندارد كه ما به هنگام نماز و در حالى كه با او سخن مى‌گوییم، روى دلمان به هر سمت و سویى هست جز خدا؟!!
این‌كه ما از نمازهایمان بهره‌اى نمى‌بریم و رشد و تكاملى از ناحیه آن در خود احساس نمى‌كنیم علتش این است كه نمازهاى ما واقعاً نماز نیست. آنچه كه حقیقتاً انسان را به خدا نزدیك مى‌كند این است كه دل و قلبش با خدا مرتبط شود. این ظواهر بایستى در واقع نمودى از آن توجه و ارتباط قلبى باشد. حقیقت و روح نماز همان توجهات قلبى است و بدون آن، نماز كالبدى مرده است. آیا از كالبد مرده امید حركت و تأثیرى هست؟!
ما به ارزش و اهمیت نماز پى نبرده‌ایم، وگرنه چیزى و عملى بهتر از نماز نمى‌تواند انسان را به خدا نزدیك كند. اشكال نمازهاى ما این است كه «نماز» نیست؛ اگر «نماز» حقیقى شد آن‌گاه خواهیم دید كه چه آثار و بركاتى هم براى زندگى دنیایمان و هم براى ترقى و تكامل معنوى و روحیمان دارد.
﴿ صفحه 193 ﴾
نماز از سه نگاه
بخشى از بحث‌ها و مسایل مربوط به نماز، مباحث و مسایل فقهى نماز است. این عمل به ظاهر ساده كه چند دقیقه كوتاه بیشتر طول نمى‌كشد صدها حكم و مسأله فقهى دارد. در اولین گام، جدى گرفتن این احكام، آموختن آنها و رعایت دقیق و كاملشان اهمیت دارد.
دو دسته دیگر از مباحث پیرامون نماز وجود دارد كه آنچه مناسب است از آنها بحث كنیم همین دو دسته است. یك دسته، بحث‌هایى است كه در مورد عبادات به طور كلى وجود دارد و نماز نیز چون عبادت است مشمول آن بحث‌ها مى‌گردد. دسته دیگر، بحث‌هایى است كه در خصوص این عبادت، یعنى نماز و اجزاى آن مطرح است.