8ـ1ـ2. لزوم ایجاد تعادل میان فعالیت‌های اقتصادی
شکی نیست که در جامعه باید همة فعالیت‌های اقتصادی با یکدیگر هماهنگ باشند. اگر جامعه ای مانند اجتماع مردم یک روستا، کوچک و ساده باشد، چه‌بسا خود افراد بتوانند فعالیت‌های اقتصادی را هماهنگ سازند و با مشورت با یکدیگر دریابند که چه کارها و شغل‌هایی بیش از حد کفایت، و چه کارهایی کمتر از آن وجود دارد. در نتیجه، از
﴿ صفحه 95 ﴾
زیاده روی‌ها جلوگیری، و کاستی‌ها را جبران کنند؛ اما در جوامع بزرگ و پیچیدة امروز این امر مهم از خود افراد ساخته نیست. ازاین‌رو بیم آن می‌رود که برخی فعالیت‌های اقتصادی، رشد سرطانی و روزافزون بیابد و برعکس، پاره ای فعالیت‌های اقتصادی دیگر تعطیل و اهمال شود و قهراً نوعی ناهماهنگی و بی‌تناسبی و بی‌تعادلی در امور اقتصادی پدید آید. این بی تناسبی و بی‌تعادلی اقتصادی در همة شئون دیگر زندگی اجتماعی، آثاری نامطلوب خواهد داشت. بنابراین، برای پیش‌نیامدن چنین وضعیت ناهنجاری یا ازمیان‌برداشتن آن، باید با برنامه ریزی دقیق، فعالیت‌های اقتصادی را هماهنگ و متناسب کرد و اجازه نداد که وضع اقتصادی به بی تعادلی درافتد. دستگاهی که می تواند چنین برنامه ریزی و مدیریتی کند، همان دستگاه حکومت است. این امر در جامعة اسلامی نیز اهمیت بسیاری دارد؛ زیرا اگر جامعة اسلامی بخواهد عزّت و سیادت خود را کاملاً حفظ کند و در هیچ‌یک از ابعاد و وجوه زندگی، به اجانب وابستگی و نیاز نداشته باشد،(1) ناگزیر باید در فعالیت‌های اقتصادی، تعادل برقرار سازد.
9ـ1ـ2. لزوم دفاع و آمادگی در برابر دشمنان
جامعة مطلوب، افزون بر آنکه در درون خود، نظم و امنیت دارد، باید از عهدة دفاع از خویش در برابر دشمنان بیرونی برآید تا آنان که اغراض و نیّات سوء دارند، در آب‌وخاک و مال‌وجان و آبروی آنان طمع نکنند. در جوامع بسیار کوچک و ساده، چه‌بسا مردم با تبادل آرا و تشریک مساعی، وسایل دفاع از خود را فراهم آورند و بهترین شیوه و شگرد دفع بیگانگان را بیابند و از کیان و موجودیت خود پاسداری کنند؛ ولی در جوامع بزرگ و پیچیدة کنونی، چنین امری امکان ندارد و باید دستگاه برنامه ریز و مدیری باشد که به هنگام هجوم دشمن، ادوات و ابزار جنگی را تهیه کند، جنگاوران خود را تا آنجا که لازم است مجهز و مسلح سازد، فعالیت‌های نظامی را به بهترین وجه سازمان‌دهی و تنظیم کند و در وقت مقتضی و به‌شکل مطلوب به دشمن یورش برد. در غیر این صورت، چه‌بسا نیروهای عظیمی به‌هدر رود و هیچ‌گونه پیروزی‌ای به‌دست نیاید.
----------------
(1). منافقون (63)، 8؛ نساء (4)، 141.
﴿ صفحه 96 ﴾
پیش از وقوع هجوم و جنگ نیز جامعه باید آمادگی کامل برای جنگ و دفاع داشته باشد تا هم فکر حمله و یورش به ذهن دشمنان خطور نکند و هم اگر حمله و یورشی پیش آمد، مردم غافلگیر نشوند. عموم مردم، براساس عادت، سرگرم اشتغالات زندگی شخصی و خانوادگی خویش‌اند؛ ازاین‌رو نمی توان از آنان توقع آمادگی کامل نظامی و دفاعی داشت، بلکه باید دستگاهی باشد که کاری جز پرداختن به همین امور نداشته باشد. بنابراین، نظام حکومتی ازاین‌رو ضرورت دارد که هم آمادگی کامل برای دفاع از مصالح و منافع جامعه در برابر دشمنان به‌دست دهد و هم در صورت هجوم و حملة دشمنان، دفع و سرکوبی آنان، به بهترین شیوه، ممکن شود.
10ـ1ـ2. لزوم رفع اختلاف‌ها و کشمکش‌ها
بی‌گمان، در هر جامعه‌ای، میان افراد یا گروه‌ها اختلافاتی پیش می‌آید. برای رفع این اختلافات و احقاق حقوق هر فرد یا گروه، ناگزیر باید به کسانی رجوع شود که میان متخاصمان داوری کنند. ممکن است دو طرف مخاصمه با توافق یکدیگر کسی را حَکم برگزینند و به رأی او ترتیب اثر دهند. دراین‌صورت، مشکل به‌سادگی برطرف خواهد شد؛ اما در بیشتر موارد، متخاصمان به چنین توافقی دست نمی یابند. پس، باید دستگاهی باشد که همة مردم مکلّف به اطاعت از احکام و آرای آن باشند و هیچ فرد یا گروهی نتواند از حکم و رأی آن تخلف کند. این دستگاه، همان دستگاه قضایی است که جز با وجود آن، اختلافات و تخاصمات فیصله نمی یابد و حق به حق‌دار نمی رسد.