شناسه کتاب
﴿ صفحه 2 ﴾
مصباح یزدی، محمدتقی، 1313 -
حکیمانه‌ترین حکومت: کاوشی در نظریه ولایت فقیه، آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی / تحقیق و نگارش: قاسم شبان‌نیا. -
قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، 1394.
440 ص.
کتابنامه.
1. ولایت فقیه. 2. اسلام و سیاست. الف. مصباح یزدی ـ محمدتقی، 1313 ـ . ب. عنوان. ج. عنوان: ولایت فقیه.
8ح6م / 8 /223 BP
﴿ صفحه 3 ﴾
حکیمانه‌ترین حکومت: کاوشی در نظریه ولایت فقیه
مؤلف: آیت‌الله محمدتقى مصباح یزدى
تحقیق و نگارش: قاسم شبان‌نیا
ناشر: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(قدس سره)
نوبت و تاریخ چاپ: چهارم، اردیبهشت 1397
چاپ: نگارش
شمارگان : 5000 قیمت: 27000 تومان
دفتر مركزی پخش: قم، خیابان شهدا، کوی ممتاز، پلاك 38، تلفن و نمابر: 37742326ـ 025
شعبه مؤسسه امام خمینی(ره): قم، بلوار امین، بلوار جمهوری اسلامی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، تلفن: 32113629ـ 025
كلیه حقوق براى ناشر محفوظ است
شابک: 9-914-411-964-978
﴿ صفحه 15 ﴾
مقدمة معاونت پژوهش
حقیقت، اصیل‌ترین، جاودانه‌ترین و زیباترین راز هستی و نیاز آدمی است كه سلسله مؤمنان و عالمان صادق چه جان‌ها كه در راه آن نباخته، و جاهلان و باطل‌پرستان چه توطئه‌‌ها و ترفندها كه برای محو و مسخ آن نساخته‌اند. چه تلخْ‌واقعیتی است مظلومیت حقیقت، و چه شیرینْ‌حقیقتی است این وا‌‌‌‌قعیت كه در مصاف همیشگی حق و باطل، حق سربلند و سرفراز است و باطل از بین‌رفتنی و نگونسار. این والا و بالانشینیِ حقیقت، گذشته از سرشت حق، وام‌دار كوشش‌های خالصانه و پایان‌ناپذیر حقیقت‌جویانی است كه در عرصة نظر و عمل كمر همت، محكم بسته و از دام و دانة دنیا رسته‌اند، و در این میان، نقش و تأثیر ادیان و پیامبران الهی، و به‌ویژه اسلام و پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله و جانشینان برحق و گرامی او علیهم السلام، برجسته‌ترین است.
دانشمندان نام‌آور شیعه، رسالت خطیر و بی‌نظیر خویش را بهره‌گیری از عقل و نقل و غوص در دریای معارفِ قرآن و برگرفتن گوهر ناب حقیقت از سیرة آن پیشوایان و عرضة آن به عالم بشری و دفاع جانانه در برابر هجوم ظلمت‌پرستانِ حقیقت‌گریز دانسته و در این راه دیده‌ها سوده و جان‌ها فرسوده‌اند. اكنون در عصر بحران معنویت كه دشمنان حقیقت و آدمیت هر لحظه با تولید و انتشارِ فزون از شمارِ آثار نوشتاری و دیداری و به‌كارگیری انواع ابزارهای پیشرفتة سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در عرصه‌های گوناگون برای سیطره بر جهان می‌كوشند، رسالت حقیقت‌خواهان و اندیشمندان حوزوی و دانشگاهی، به‌ویژه عالمان دین، بس عظیم‌تر و سخت دشوارتر است.
﴿ صفحه 16 ﴾
در جهان تشیع، پژوهشگران حوزوی در علوم فلسفی و كلامی، تفسیری و حدیثی، فقهی و اصولی و نظایر آن كارنامة درخشانی دارند، و تأملات ایشان بر تارك پژوهش‌های اسلامی می‌درخشد. در‌زمینة علوم طبیعی و تجربی و فناوری‌های جدید نیز پژوهشگران ما تلاش‌هایی چشمگیر كرده، گام‌هایی نویدبخش برداشته و به جایگاه درخور خویش در جهان نزدیك شده‌اند، و می‌روند تا با فعالیت‌های روزافزونشان مقام شایستة خویش را در صحنة علمیِ بین‌المللی بازیابند؛ ولی در قلمرو پژوهش‌های علوم اجتماعی و انسانی تلاش‌های دانشمندان این مرز‌و‌بوم آن‌گونه كه شایستة نظام اسلامی است به بار ننشسته و آنان گاه به ترجمه و اقتباس نظریات دیگران بسنده كرده‌اند. در‌این‌زمینه كمتر می‌توان رد‌پای ابتكارات و به‌ویژه خلاقیت‌های برخاسته از مبانی اسلامی را یافت و تا رسیدن به منزلت مطلوب راهی طولانی و پرچالش در پیش است؛ ازاینرو افزون بر استنباط، استخراج، تفسیر و تبیین آموزه‌های دینی و سازماندهی معارف اسلامی، كاوش در مسائل علوم انسانی و اجتماعی از دیدگاه اسلامی و تبیین آنها از مهم‌ترین اهداف و اولویت‌های مؤسسات علمی به‌ویژه مراكز پژوهشی حوزه‌های علمیه است.
مؤسسة آموزشی‌و‌پژوهشی امام خمینی رحمه الله در پرتو تأییدات رهبركبیر انقلاب اسلامی و حمایت‌های بی‌دریغ خلف صالح وی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای «مد ظله العالی» از آغازِ تأسیس بر اساس سیاست‌ها و اهداف ترسیم‌شده از سوی حضرت آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی «دامت بركاته» به امر پژوهش‌های علمی و دینی اهتمام داشته و در مسیر برآوردن نیازهای فكری و دینی جامعه، به پژوهش‌های بنیادی، راهبردی و كاربردی پرداخته است. معاونت پژوهش مؤسسه برای تحقق این مهم، افزون بر برنامه‌ریزی و هدایت دانش‌پژوهان و پژوهشگران، در‌زمینة نشر آثار محققان نیز كوشیده و بحمدالله تاكنون آثار ارزنده‌ای را در حد توان خود به جامعة اسلامی تقدیم كرده است.
كتابِ پیش روی، بخشی از مباحث نظری و عملی مربوط به ولایت فقیه استاد فرزانه، حضرت آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی «دامت بركاته» است كه با تلاش پژوهشگر
﴿ صفحه 17 ﴾
ارجمند حجت‌الاسلام دکتر قاسم شبان‌نیا نگارش یافته است. هدف اصلی كتاب ارائة مباحث بنیادین ولایت فقیه و کاربست‌های عملی آن برای استفادة علاقمندان به مطالعه در حوزة نظام سیاسی اسلام است. معاونت پژوهش، دوام عمر پربركت معظم‌له و توفیق روزافزون پژوهشگر محترم این اثر را از خداوند منان خواستار است.
معاونت پژوهش
مؤسسه آموزشی‌و‌پژوهشی امام خمینی رحمه الله
﴿ صفحه 19 ﴾
مقدمه
جمهوری اسلامی ایران، که به‌بهای خون های پاک هزاران انسان آزاده و فداکار به‌دست آمده، نظامی است که اسلامی‌بودن، ویژگی اصلی و ممتاز آن است. در برپایی این نظام، عوامل و شرایط فراوانی مؤثر بوده‌اند؛ ولی محور همة آنها علاقه به اسلام است، و بقای آن به‌شکل نظام اسلامی نیز در صورتی امکان پذیر خواهد بود که این ویژگی همچنان محفوظ بماند. مکتبی‌بودن نظام و ابتنای آن بر اصول و ارزش‌های خاص، و به‌دیگرسخن، تبعیت نظام از سلسله اصول و عقاید و افکاری خاص، دست‌کم در دو بعد تجلی می یابد: یکی در بعد قانون گذاری و دیگری در بعد حکومت و اجرا. البته می توان بعد سومی نیز با عنوان بعد قضایی درنظر گرفت، که به‌اندازة قوة مقننه و دستگاه اجرایی اصالت ندارد.
با توجه به مطلب پیش‌گفته، نظامی اسلامی خواهد بود که نخست، قوانینی که آن نظام، معتبر می داند و از آن دفاع می کند، اسلامی باشد. دوم، متصدیان اجرای این قوانین، براساس ضوابط و اصول و ارزش‌های اسلامی، به این مقام دست یابند. بنابراین اسلامی‌بودن نظام، وابسته به این است که در هر دو بعد، قوانین و مقررات اسلام ملاک عمل قرار گیرد؛ ازاینرو اگر قوانین از مسیر اسلامی منحرف شود و قوانین غیراسلامی ملاک اجرا قرار گیرد، یا تمام قوانین مطابق با شرع اسلام باشد اما متصدیان امور و مسئولان اجرایی، براساس ضوابط و معیارهای اسلامی، عهده دار این مناصب و مسئولیت ها نشوند، چنین نظامی را نمی توان به‌تمام معنا اسلامی دانست. آنچه در این
﴿ صفحه 20 ﴾
کتاب محل بحث قرار خواهد گرفت، بخش دوم بحث، یعنی بررسی ضوابط و شرایط کسانی است که عهده‌دار امور مسلمانان می‌‌شوند و از میان این مناصب، مهم‌ترین آن یعنی ولایت فقیه بررسی خواهد شد.
کشورهای گوناگونی چون موریتانی و پاکستان، عنوان «جمهوری اسلامی» را یدک می‌کشند؛ اما آن کشوری که می‌تواند ادعا کند به اسلام نزدیک‌تر است، جمهوری اسلامی ایران می‌باشد. ازدیگرسو، ما در موقعیتی زندگی می‌کنیم که هویت اجتماعی‌مان با واژة ولایت فقیه شناخته می‌شود؛ چنان‌که در هرجای دنیا سخن از نظام جمهوری اسلامی به‌میان می‌آید، این واژه به ذهن خطور می‌کند. درواقع جمهوری اسلامی ایران، بدون ولایت فقیه شناخته‌شده نیست و سخت به این امر گره خورده است. بنابراین اگر ولایت فقیه از این نظام حذف شود، چیزی به نام نظام اسلامی باقی نخواهد ماند. ازاینرو تلاش برای تبیین موضوع ولایت فقیه و تقویت عملی آن، درواقع خدمت به حفظ و بقای اسلام در عالم است. متقابلاً هرگونه تلاشی، با هر دلیلی، برای اینکه نظریة ولایت فقیه را خدشه‌دار کند یا عملاً موجب تضعیف آن شود، درحقیقت تیشه‌زدن به پایه‌های بنای اسلام در این عالم است.
ازاینرو ما در این کتاب کوشیده‌ایم ضمن تبیین درست مبانی و اصولی که ولایت فقیه بر آنها مبتنی است، از این دستاورد بزرگ انقلاب اسلامی دفاعی معقول و منطقی به‌دست دهیم. البته افزون بر این مباحث بنیادین، خواهیم كوشید ولایت فقیه در نظام جمهوری اسلامی را نیز بکاویم تا در این زمینه شبهه‌ای نتواند در ذهن و فکر خوانندة کتاب اثر گذارد و اعتقادات او را در این عرصه دچار تزلزل و خدشه سازد.
﴿ صفحه 23 ﴾