دعا در یک نگاه
این دعا همان گونه که از عنوانش پیداست، براى تقاضاى عفو و توبه به درگاه خداوند متعال است و امام (علیه السلام) با تعبیرات بسیار پرمحتوا روش هاى مؤثر را به توبه کاران آموزش مى دهد.
407
در بخش اول این دعا، امام (علیه السلام) با خطاب «انت الذى» هشت بار خدا را مخاطب ساخته و وسعت رحمت و احسان و عفو او را مى ستاید.
سپس با تعبیرات دیگرى پنج بار خود را مقصّر و خطاکار معرفى مى کند که از مقابله این دو با یکدیگر راه براى گشودن درهاى رحمت الهى آشکار مى شود.
در بخش دیگرى تقاضاهاى خود را نسبت به رحمت و عفو الهى مطرح مى کند و از ساحت قدس او تمناى قبول و عدم رد را دارد و حالت ترس و خوف و وحشت خود را از گناه بیان مى دارد.
در بخش دیگرى اشاره به مقام ستاریّت خداوند نموده و از او براى این که پرده ها را کنار نزده وبنده اش را نزد خلق رسوا نساخته، تشکر مى کند.
آنگاه در بخش دیگرى عرضه مى دارد: خداوندا! من میان دعوت تو به راه راست و دعوت شیطان به بیراهه هاى خطرناک قرار گرفتم و متأسفانه دعوت شیطان را پذیرفتم و آلوده گناه شدم. من آشکارا به خطاى خود اعتراف کرده و اسرار پنهانم را مى شمرم، ولى مى دانم تو در کیفر من عجله نمى کنى، که این از بزرگوارى توست نه از مقام و موقعیت من.
در بخش دیگرى از این دعا، اعتراف خود را به گناه، به اوج مى رساند و عرضه مى دارد: من توان این را ندارم که عیوب و خطاهاى خود را حساب کنم. پشت من از گناه خمیده و گردنم از فشار آن ناتوان است.
سرانجام بعد از پیمودن این مسیرها به سراغ توبه مى رود و از خداوند تقاضاى عفو و گذشت و قبول توبه مى کند و اضافه مى نماید: توفیقى ده که از این به بعد، از آلوده شدن به گناه مرا حفظ کنى و شیرینى آمرزش را در کام من قرار دهى، چراکه تو بر هر کارى توانایى.
شکى نیست که مقام امام معصوم والاتر از این است که گناهى از او سرزند تا چه رسد به گناهان عظیمى که در این دعا از آن یاد شده است، در نتیجه همه این ها درس است براى توبه کاران و آلودگان به گناه، اما به زبان دعا.
408
بخش اول
1.اللَّهُمَّ یَا مَنْ بِرَحْمَتِهِ یَسْتَغیثُ الْمُذْنِبُونَ.
2. وَیَا مَنْ اِلَى ذِکْرِ اِحْسَانِهِ یَفْزَعُ الْمُضْطَرُّونَ.
3. وَیَا مَنْ لِخِیفَتِهِ یَنْتَحِبُ الْخَاطِئُونَ.
4. یَا أُنْسَ کُلِّ مُسْتَوْحِشٍ غَرِیبٍ، وَیَا فَرَجَ کُلِّ مَکْرُوبٍ کَئِیبٍ، وَیَا غَوْثَ کُلِّ مَخْذُولٍ فَرِیدٍ، وَیَا عَضُدَ کُلِّ مُحْتَاجٍ طَرِیدٍ.
5. أَنْتَ الَّذِی وَسِعْتَ کُلَّ شَیْءٍ رَحْمَةً وَعِلْماً.
6. وَأَنْتَ الَّذِی جَعَلْتَ لِکُلِّ مَخْلُوقٍ فِی نِعَمِکَ سَهْماً.
7. وَأَنْتَ الَّذِی عَفْوُهُ أَعْلَى مِنْ عِقَابِهِ.
8. وَأَنْتَ الَّذِی تَسْعَى رَحْمَتُهُ أَمَامَ غَضَبِهِ.
9. وَأَنْتَ الَّذِی عَطَاؤُهُ أَکْثَرُ مِنْ مَنْعِهِ.
10. وَأَنْتَ الَّذِی اتَّسَعَ الْخَلائِقُ کُلُّهُمْ فِی وُسْعِهِ.
11. وَأَنْتَ الَّذِی لا یَرْغَبُ فِی جَزَاءِ مَنْ أَعْطَاهُ.
12. وَأَنْتَ الَّذِی لا یُفْرِطُ فِی عِقَابِ مَنْ عَصَاهُ.
ترجمه
1-3. اى خدا! اى کسى که گنهکاران به درگاهش استغاثه کرده و رحمت او را مى طلبند و اى کسى که بندگان مضطر، به ذکر احسان او پناه مى جویند و اى کسى که بندگان خطاکار از ترس او گریه و فغان مى کنند!
4. اى خدایى که دل هاى وحشت زده سرگردانِ دور از وطن به تو انس مى گیرند و اى گشایش بخش هر غم زده اندوهگین و اى پناهگاه هر شکست خورده تنها و اى یارى رسان هر نیازمند رانده شده!
409
5. (خداوندا!) تو کسى هستى که رحمت و علم تو همه چیز را فرا گرفته است (از نیازهاى همگان آگاهى و همه را مشمول رحمت خود قرار داده اى).
6. و تو کسى هستى که براى هر مخلوقى در نعمت هاى گسترده ات، سهمى قرار دادى.
7. و تو کسى هستى که عفو و بخششت، برتر از عقاب و کیفر توست.
8-9. و تو کسى هستى که رحمتت پیشاپیش قهر و غضبت به سرعت در حرکت است و تو کسى هستى که عطایت از منع تو بیشتر مى باشد.
10. (خدایا!) تو کسى هستى که همه مخلوقات از رحمت واسعه تو بهره مند مى شوند.
11. و تو کسى هستى که دربرابر عطا و بخشش خود به مخلوقات، پاداشى نمى خواهى.
12. و تو کسى هستى که درعقاب و کیفر گنهکاران زیاده روى و تعجیل نمى کنى.