پاسخ به یک سؤال
در این جا این سؤال پیش مى آید که در حدیثى از امیرمؤمنان على (علیه السلام) مى خوانیم که هنگام عیادت یکى از یارانش فرمود: «جَعَلَ اللَّهُ مَا کَانَ مِنْ شَکْوَاکَ حَطّاً لِسَیِّئَاتِکَ، فَاِنَّ الْمَرَضَ لا أَجْرَ فِیهِ، وَلَکِنَّهُ یَحُطُّ السَّیِّئَاتِ، وَیَحُتُّهَا حَتَّ الْأَوْرَاقِ. وَاِنَّمَا الْأَجْرُ فِی الْقَوْلِ بِاللِّسَانِ، وَالْعَمَلِ بِالْأَیْدِی وَالْأَقْدَامِ، وَاِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ یُدْخِلُ بِصِدْقِ النِّیَّةِ وَالسَّرِیرَةِ الصَّالِحَةِ مَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ الْجَنَّةَ؛ خداوند این درد و بیمارى تو را سبب ریزش گناهانت قرار داد، زیرا بیمارى پاداشى در آن نیست؛ ولى گناهان را مى ریزد همچون ریزش برگ درختان، اجر و پاداش، تنها در گفتار به زبان و عمل با دست و قدم (و اعضا) است و خداوند سبحان کسانى از بندگانش را که بخواهد (و لایق بداند)، به موجب صدق نیت و پاکى باطن (نیز) داخل بهشت مى کند». آیا سخن این دو بزرگوار مخالف هم است؟
پاسخ: شکى نیست که بیمارى به صورت ناخواسته به سراغ انسان مى آید و عملى نیست که او انجام داده باشد و به فرض که عملى باشد که او انجام داده است، طاعتى محسوب نمى شود که ثواب داشته باشد، ولى ثوابى که امام سجاد (علیه السلام) از آن سخن گفته ممکن است براثر امورى باشد، ازجمله صبر و شکیبایى و همچنین شکر و سپاس خدا را به جا آوردن در حال بیمارى و یا در نیّت او این بوده که تمام اعمال صالحى را که در حال صحت انجام مى داد انجام دهد، ولى براثر بیمارى توانایى پیدا نکرده است. خداوند به خاطر این نیّت صالحه به او پاداش مى دهد. همچنین اگر بیمارى نتیجه زحماتى است که در راه
397
جهاد فى سبیل الله به او عارض شده و یا جراحاتى پیدا کرده، آن نیز مى تواند ثواب داشته باشد، چون نتیجه اعمال نیک خود اوست.(485 )
بدیهى است، کسى که عملى را انجام داده با کسى که فقط نیت آن را داشته و موفق نشده در پاداش یکسان نیستند، هرچند هردو از فضل الهى برخوردار مى شوند.
398
بخش دوم
6. اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ، وَحَبِّبْ اِلَیَّ مَا رَضِیتَ لِی، وَیَسِّرْ لِی مَا أَحْلَلْتَ بِی، وَطَهِّرْنِی مِنْ دَنَسِ مَا أَسْلَفْتُ، وَامْحُ عَنِّی شَرَّ مَا قَدَّمْتُ، وَأَوْجِدْنِی حَلاوَةَ الْعَافِیَةِ، وَأَذِقْنِی بَرْدَ السَّلامَةِ، وَاجْعَلْ مَخْرَجِی عَنْ عِلَّتِی اِلَى عَفْوِکَ، وَمُتَحَوَّلِی عَنْ صَرْعَتِی اِلَى تَجَاوُزِکَ، وَخَلاصِی مِنْ کَرْبِی اِلَى رَوْحِکَ، وَسَلامَتِی مِنْ هَذِهِ الشِّدَّةِ اِلَى فَرَجِکَ.
7. اِنَّکَ الْمُتَفَضِّلُ بِالْإِحْسَانِ، الْمُتَطَوِّلُ بِالامْتِنَانِ، الْوَهَّابُ الْکَرِیمُ، ذُو الْجَلالِ وَالْإِکْرامِ.
ترجمه
6. خداوندا! بر محمد و آلش درود فرست و آنچه را براى من راضى شدى، محبوب من گردان و آنچه را از مشکلات بیمارى بر من وارد کرده اى، آسان ساز و مرا از آلودگى به گناهانى که در گذشته انجام داده ام، پاک فرما و شرّ آنچه را در گذشته مرتکب شده ام از من محو ساز! (خداوندا!) مرا از لذت عافیت بهره مند کن و آرامش و گوارایى سلامت را به من بچشان و خروج مرا از بیمارى به سوى عفوت قرار ده و تحول مرا از این مرض ـ که مرا بر زمین افکنده است ـ به گذشت از گناهم منتهى ساز و مرا از این ناراحتى به سوى آسایش از جانب خودت رهایى بخش و سلامتى مرا از این سختى و شدت به گشایش از ناحیه خود فراهم ساز!
7. (اگر من این همه درخواست از تو دارم به خاطر این است که) تو حتى بدون تقاضا، احسان و نیکى مى کنى و نعمت هاى بزرگ مى بخشى و بخشنده مطلق و کریم و داراى جلال و عظمتى.
399