دعا در یک نگاه
همان گونه که از عنوان دعا پیداست، هدف آن، رسیدن به آمرزش الهى از طریق توبه از گناه و ترک اصرار بر معصیت است و از آن جا که اصرار بر معاصى و ترک توبه عواملى دارد، آن حضرت به سراغ ریشه هاى آن مى رود تا آن را ریشه کن سازد.
ازجمله از خدا یارى مى طلبد که بر سر دو راهى دین و دنیا ـ به یارى خداوند ـ دنیا را مقدم ندارد و همچنین توبه را بر نقصان در دین وسَخَط الهى مقدم شمارد.
سپس به دو عامل دیگر اشاره مى کند که یکى از آن دو نفس اماره است، همان نفس سرکشى که اجازه توبه به انسان نمى دهد و او را به اصرار بر گناه وامى دارد. امام (علیه السلام) از خدا مى خواهد که به یارى او، از شر نفس اماره در امان بماند.
و عامل دیگر، ضعف ذاتى انسان دربرابر جاذبه هاى شدید گناه است. امام (علیه السلام)
149
از خدا مى خواهد که گرفتار این جاذبه ها نشود و وسوسه هاى گناه او را مجذوب گناهان نسازد.
سرانجام از خدا توفیق و یارى مى طلبد که تمام هم و غم و حرکات اعضا و گردش چشم و زبان او همه در مسیر ثواب و دورى از عقاب باشد.
این نکته نیز حائز اهمیت است که امام (علیه السلام) در آغاز این دعا سخن از توبه به میان مى آورد و در ادامه به راه هاى نفوذ گناه در انسان و پناه بردن به خداوند از آن ها اشاره مى کند که درواقع از قبیل طب پیشگیرى است، یعنى چنان شود که گناه نکنیم تا نیاز به توبه باشد و مى دانیم که طب پیشگیرى از طب درمانى مفیدتر و مؤثرتر است.
150
بخش اول
1. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ، وَصَیِّرْنَا اِلَى مَحْبُوبِکَ مِنَ التَّوْبَةِ، وأَزِلْنَا عَنْ مَکْرُوهِکَ مِنَ الاِْصْرَارِ.
2. اللَّهُمَّ وَمَتَى وَقَفْنَا بَیْنَ نَقْصَیْنِ فِی دِینٍ أَوْ دُنْیَا، فَأَوْقِعِ النَّقْصَ بِأَسْرَعِهِمَا فَنَاءً، وَاجْعَلِ التَّوْبَةَ فِی أَطْوَلِهِمَا بَقَاءً.
3. وَاِذَا هَمَمْنَا بِهَمَّیْنِ یُرْضِیکَ أَحَدُهُمَا عَنَّا، وَیُسْخِطُکَ الاْخَرُ عَلَیْنَا، فَمِلْ بِنَا اِلَى مَا یُرْضِیکَ عَنَّا، وَأَوْهِنْ قُوَّتَنَا عَمَّا یُسْخِطُکَ عَلَیْنَا.
4. وَلا تُخَلِّ فِی ذَلِکَ بَیْنَ نُفُوسِنَا وَاخْتِیَارِهَا، فَاِنَّهَا مُخْتَارَةٌ لِلْبَاطِلِ اِلاَّ مَا وَفَّقْتَ، أَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ اِلاَّ مَا رَحِمْتَ.
ترجمه
1. خداوندا! بر محمد و آلش درود فرست و ما را به محبوبت که توبه است بازگردان و از اصرار بر گناه که نزد تو ناپسند است برکنار دار!
2. خداوندا! هنگامى که ما (به ناچار) درمقابل دو نقص و کاستى واقع شویم ـ نقصى در دین یا نقصى در دنیا ـ نقص را در آنى بیفکن که سریع تر فانى مى شود و توبه را در آنى قرار ده که بقاى بیشترى دارد!
3. «(بارالها!) هر گاه ما در میان اراده انجام یکى از دو کارى قرار گرفتیم که یکى از آن دو تو را از ما راضى مى کند و دیگرى موجب خشم تو بر ماست، ما را به آن تصمیمى متمایل کن که موجب رضاى توست و قوت و قدرت ما را نسبت به چیزى که موجب خشم توست سست فرما!
4. خداوندا! هیچ گاه ما را در این امور به اختیار خودمان وامگذار! چراکه نفس
151
(سرکش) ما باطل را انتخاب مى کند، مگر این که توفیق تو شامل حال ما باشد. نفس امّاره ما را بسیار به سوى بدى ها سوق مى دهد، مگر این که رحمت تو ما را فراگیرد.