دعاى هشتم
وَکَانَ مِن دُعَائِهِ (عَلَیهِ السَّلَامُ)
فِی الْإِسْتِعَاذَةِ مِنَ الْمَکَارِهِ وَسَیِّىِ الْأَخْلاقِ وَمَذَامِّ الْأَفْعَالِ
از دعاهاى امام (علیه السلام) است که در آن از حوادث ناگوار و اخلاق زشت و اعمال ناپسند به خدا پناه مى برد.
دعا در یک نگاه
این دعا همان گونه که از عنوان آن پیداست، به دعاکننده مى آموزد از سه چیز به خداوند بزرگ پناه ببرد: حوادث ناگوار، اخلاق سوء، و کردار ناپسند.
این دعا بیش از چهل موضوع را مطرح مى کند که بخش مهمى از آن اخلاق ناپسند است و بخش مهم دیگرى اعمال ناپسند و بخشى نیز حوادث تلخى است که در زندگى انسان روى مى دهد.
درواقع این دعا ما را با بخش مهمى از اخلاق رذیله آشنا مى سازد و پیام آن این است که هر چقدر مى توانید براى دفع آن تلاش کنید و تکمیل آن را از خدا بخواهید.
همچنین به بخش هاى مهمى از اعمال سوء اشاره مى کند و پیامش این است که بکوشید و آن را ترک کنید و از خدا براى ترک آن کمک بخواهید.
53
و نیز بخش قابل توجهى از آن، حوادث ناگوارى است که در زندگى روى مى دهد و گاه انسان مى تواند با تلاش خود جلوى آن ها را بگیرد و پیام آن این است: تا آن جا که در توان دارید تلاش کنید و براى رفع کامل آن ها از خداوند یارى بطلبید.
بنابراین، این دعا درس آموزنده فوق العاده مهمى است که به عنوان دعا در تربیت انسان ها مى کوشد و با خواندن و توجه به پیام هاى آن، انسان را به کمال انسانى نائل مى کند.
«مکاره» جمع «مکروه» به حوادث ناگوارى اطلاق مى شود که توسط محیط یا اشخاص و یا حتى خود انسان براى او پیش مى آید، مانند ظلم سلطان و شماتت دشمنان و غلبه شیطان و مشکلات زمان که در همین دعا به آن اشاره شده است و امام (علیه السلام) از آن ها به خدا پناه مى برد.
و «سىء» به معناى زشت و ناپسند است و «اخلاق» جمع «خُلق» به حالات نفسانى گفته مى شود که به روح و فکر انسان شکل مى دهد، مانند حرص و حسد و تمایل به هوى پرستى که در همین دعا به آن اشاره شده است.
البته درمقابل اخلاق سوء، فضائل اخلاقى نیز وجود دارد که عکس رذایل اخلاقى است، مانند سخاوت و شجاعت و محبت نیکان و پاکان.
«مذامّ» جمع «مذموم» به معناى نکوهیده است و «مذامّ افعال» به اعمال ناپسند گفته مى شود، مانند اصرار بر گناه، مقدم داشتن باطل بر حق، کوچک شمردن معصیت و ترک شکر نعمت که در این دعا به آن ها اشاره شده است.
54
بخش اول
1. اَللَّهُمَّ اِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ هَیَجَانِ الْحِرْصِ، وَسَوْرَةِ الْغَضَبِ، وَغَلَبَةِ الْحَسَدِ، وَضَعْفِ الصَّبْرِ، وَقِلَّةِ الْقَنَاعَةِ، وَشَکَاسَةِ الْخُلُقِ، وَاِلْحَاحِ الشَّهْوَةِ، وَمَلَکَةِ الْحَمِیَّةِ.
ترجمه
1. خداوندا! به تو پناه مى برم از هیجان حرص و تسلط غضب و غلبه حسد و کم صبرى (دربرابر حوادث سخت زندگى و مشکلات) و کمى قناعت (در مصارف زندگى) و تندخویى (و بدخلقى) و زیاده روى در شهوت و تعصب جاهلانه.