دعاى هفتم
وَکَانَ مِن دُعَائِهِ (عَلَیهِ السَّلَامُ)
اِذَا عَرَضَتْ لَهُ مُهِمَّةٌ أَوْ نَزَلَتْ بِهِ مُلِمَّةٌ وَعِنْدَ الْکَرْبِ
از جمله دعاهاى آن حضرت است هنگامى که مشکلى براى او پیش مى آمد وحادثه ناگوارى رخ مى داد وهنگام غم واندوه، آن را مى خواند.(1)
«مُهِمَّة» از ماده «هَمّ» به گفته مقاییس اللغة در اصل به معناى ذوب و حرکت است، سپس به غم و اندوه که گویى انسان را ذوب مى کند اطلاق شده است و به تصمیم هاى مهم که چنین حالتى دارد نیز گفته مى شود. به حشرات موذى «هامّه» (جمع آن هوام) گفته مى شود، چرا که سمّ آن ها گویى انسان را ذوب مى کند و سرانجام به پیرمرد ناتوان «هِمّ» و پیرزن ناتوان «هِمّة» گفته شده، گویى ضعف و ناتوانى، آن ها را ذوب کرده است و منظور در این دعا همان حوادث سخت و طاقت فرساست.
«مُلِمَّة» از ماده «لَمّ» به گفته مقاییس در اصل به معناى جمع شدن و ضمیمه شدن
17
چیزى با دیگرى است، ولى «لَمَم» به معناى نزدیک شدن به گناه مى باشد و بر گناهان صغیره نیز اطلاق مى شود و «مُلِمَّة» به معناى حوادث سختى است که به سراغ انسان مى آید و از این تعبیرات استفاده مى شود که این واژه معانى متعددى دارد و منظور در این دعا همان حوادث سخت و ناگوار است.
و به نظر مى رسد که تفاوت «مُهِمَّة» با «مُلِمَّة» این باشد که «مُهِمَّة» به حادثه غم انگیز گفته مى شود و«مُلِمَّة» به هر حادثه شدید وحشتناک و نگران کننده.
و «کرب» در اصل به معناى شدت و قوت است و به همین مناسبت به غم و اندوه شدید نیز کرب گفته شده و نیز ممکن است تفاوت آن با مهمّه و ملمّه از این نظر باشد که غم و اندوه همیشه براثر حادثه اى نیست، ممکن است به واسطه از دست دادن چیزى یا بیم از حدوث حادثه اى باشد.
دعا در یک نگاه
این دعا همان گونه که از عنوانش پیداست در مواردى مورد توجه امام (علیه السلام) قرار مى گرفت که مشکل مهمى در زندگى پیدا مى شد و به تمام کسانى که گرفتار مشکلات مهمى مى شوند این دعا را مى آموزد.
در بخش اوّل دعا سخن از قدرت خدا براى حل همه مشکلات و برطرف کردن همه ناراحتى هاست و این که خداوند بر هر چیزى قادر است، هرگاه مشیت او به چیزى تعلق گیرد انجام مى شود، سپس نتیجه مى گیرد حال که چنین است تنها خداست که براى حل مشکلات باید دست به دامان لطف او دراز کرد.
در بخش دوم، امام (علیه السلام)، مشکلات و حوادث تلخى را که براى او روى داده است به صورت اجمالى به پیشگاه خدا عرضه مى دارد و اضافه مى کند که براى حل آن ها هیچ راهى جز اراده و خواست تو نیست، تویى که گره مشکلات را مى گشایى و درد و رنج ها را برطرف مى سازى.
18
و در بخش سوم، خواسته هاى خود را به صورت کلى بیان مى کند و از خدا انجام آن را مى طلبد و عرضه مى دارد: «حل شدن مشکل مرا تسریع فرما و راهى به سوى خروج از آن ها به روى من باز کن! نکند توجه به این مشکلات مرا از انجام وظایفى که براى من قرار داده اى بازدارد».
و در بخش آخر عرضه مى دارد: «غم و اندوه سراسر وجود مرا فرا گرفت و تویى که مى توانى آن را برطرف سازى، تقاضا مى کنم چنین کن هرچند من مستحق نباشم!».
19
.
20
بخش اول
1. یَا مَنْ تُحَلُّ بِهِ عُقَدُ الْمَکَارِهِ، وَیَا مَنْ یُفْثَأُ بِهِ حَدُّ الشَّدَائِدِ، وَیَا مَنْ یُلْتَمَسُ مِنْهُ الْمَخْرَجُ اِلَى رَوْحِ الْفَرَجِ.
2. ذَلَّتْ لِقُدْرَتِکَ الصِّعَابُ، وَتَسَبَّبَتْ بِلُطْفِکَ الاَْسْبَابُ، وَجَرَى بِقُدْرَتِکَ الْقَضَاءُ، وَمَضَتْ عَلَى اِرَادَتِکَ الاَْشْیَاءُ.
3. فَهِیَ بِمَشِیَّتِکَ دُونَ قَوْلِکَ مُؤْتَمِرَةٌ، وَبِاِرَادَتِکَ دُونَ نَهْیِکَ مُنْزَجِرَةٌ.
3. أَنْتَ الْمَدْعُوُّ لِلْمُهِمَّاتِ، وَأَنْتَ الْمَفْزَعُ فِی الْمُلِمَّاتِ، لا یَنْدَفِعُ مِنْهَا اِلاَّ مَا دَفَعْتَ، وَلا یَنْکَشِفُ مِنْهَا اِلاَّ مَا کَشَفْتَ.
ترجمه
1. اى کسى که به وسیله تو گره مشکلات گشوده مى شود و اى کسى که سختى شداید به کمک تو آسان مى گردد و اى کسى که بیرون رفتن از شداید و رسیدن به فرج و گشایش از تو درخواست مى شود!
2. «(خداوندا!) مشکلات جهان دربرابر قدرت تو رام و ذلیل اند و اسباب وجود اشیا با لطف و عنایت خاص تو نظام یافته و سببیت پیدا کرده؛ و با قدرتت قلم قضا جارى است و همه چیز با اراده تو انجام مى شود.
3. (خداوندا!) همه چیز به مجرد اراده تو (حتى) پیش از آن که فرمان دهى انجام مى گردد و به اراده تو پیش از آنى که نهى کنى بازایستد.
4. (خداوندا!) در مهمات و مشکلات (مردم) تنها تو را مى خوانند و در پریشانى ها و سختى ها تنها تو پناهگاه هستى، هیچ پریشانى و رنجى جز به اراده تو دفع نمى شود و هیچ گرفتارى اى جز از سوى تو برطرف نمى گردد.
21