شناسه کتاب
عنوان : عرفان اسلامی (شرحی جامع بر صحیفه سجادیه) جلد سوم
شناسه کتاب : 978-964-533-332-2
تعداد صفحات : 623
تعداد جلد :
سال نشر : 1397
قطع : وزیری
موضوع : شرح صحیفه سجادیه
زبان : فارسی
مولف : حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
مترجم :
نویسنده : احمد قدسی محمد جواد رودگر سید عبدالمهدی توکل محمد جواد ارسطا محمد رضا آشتیانی سعید داوودی
انتشارات : انتشارات امام امیر المومنین (ع)
یادداشت های کاربر
آیت الله العظمی مکارم شیرازی
شرحی بر صحیفۀ سجادیۀ
عرفان اسلامی
جلد سوم
19-7
با همکاری جمعی از فضلا و دانشمندان
1
سر شناسه: مکارم شیرازی، ناصر، 1305-
عنوان قراردادی: صحیفه سجادیه، شرح
عنوان و نام پدیدآور: عرفان اسلامی: شرحی جامع بر صحیفه سجادیه / تألیف مکارم شیرازی (مدّ ظله)؛ با همکاری محمد رضا آشتیانی ... [و دیگران]
مشخصات نشر: قم: انتشارات امام علی بن ابی طالب (ع)، 1397-
مشخصات ظاهری: ج 3.
شابک: دوره: 0-240-533-964-978 (ج.3): 2-332-533-964-978
وضعیت فهرست نویسی: فاپا
یادداشت: همکاران: محمد رضا آشتیانی، محمد جواد ارسطا، سید عبد المهدی توکل، سعید داودی، محمد جواد رودگر، احمد قدسی
یادداشت: ج.3. (چاپ اول: 1397)(فیپا).
موضوع: علی بن حسین(ع)، امام چهارم، 38- 94 ق. صحیفه سجادیه -- عرفان
موضوع: Ali ibn hosayn, Imam IV. Sahifeh Sajjadieh-- Mysticism
موضوع: علی بن حسین(ع)، امام چهارم، 38- 94 ق. صحیفه سجادیه -- نقد و تفسیر
موضوع: Ali ibn hosayn, Imam IV. Sahifeh Sakkadieh-- criticisn and interpretation
شناسه افزوده: آشتیانی، محمدرضا، 1319-
شناسه افزوده: علی بن حسین(ع)، امام چهارم، 38- 94 ق. صحیفه سجادیه. شرح
رده بندی کنگره: 1395 3042257ص 8ع/267/1 BP
رده بندی دیویی: 297/772
شماره کتابشناسی ملی: 4386680
------------------------------------------
عرفان اسلامی / ج 3
(شرحی جامع بر صحیفه سجادیه)
تألیف: آیت الله العظمی مکارم شیرازی و همکاران
تیراژ: 5000 نسخه
نوبت چاپ: اوّل
صفحه و قطع: 623 صفحه / وزیری
تاریخ انتشار: 1397
چاپخانه: سلیمانزاده
ناشر: انتشارات امام علی بن ابی طالب (ع)
شابک: 2-332-533-964-978
آدرس ناشر: ایران ـ قم ـ ابتداى خیابان شهدا ـ کوی آمار (22)
تلفن : 37732478
دورنگار: 37840099
www.makarem.ir
2
بسم الله الرحمن الرحیم
3
با همکاری جمعی از اساتید حوزۀ علمیّه:
حجت الاسلام والمسلمین محمدرضا آشتیانى
حجت الاسلام والمسلمین محمدجواد ارسطا
حجت الاسلام والمسلمین سید عبدالمهدى توکل
حجت الاسلام والمسلمین سعید داودى
حجت الاسلام والمسلمین محمدجواد رودگر
حجت الاسلام والمسلمین احمد قدسى
4
پیشگفتار
شمول الطاف الهى و عنایات ربانى توفیق را رفیق کرد که بتوانیم شرح کتاب گران قدر و بى نظیر «صحیفه سجادیه» را با سرعت نسبتاً مطلوبى على رغم گرفتارى هاى فراوان و روزافزون به اتفاق دوستان ادامه دهیم.
و اکنون جلد سوم را که مشتمل بر سیزده دعاست (از دعاى هفتم تا نوزدهم) در اختیار تشنگان این چشمه جوشان فیض الهى و عرفان اسلامى قرار دهیم.
یکى از مسائل مهم این است که هرقدر در شرح این دعاها پیش تر مى رویم به نکات تازه و جالبى واقف مى شویم، که به یکى از آن ها در اینجا اشاره مى کنیم. وآن اینکه برخلاف آنچه ساده اندیشان فکر مى کنند، این دعاها مجموعه اى از درخواست هاى مختلف از پیشگاه خداوند نیست، بلکه هر دعا بخش هایى دارد که با هم کاملاً انسجام و ارتباط معنوى دارند و در هر بخش نیز تقاضاهایى هست که داراى پیوند با یکدیگرند.
مثلاً یک دعا ممکن است ده بخش داشته باشد و در هر بخش چندین درخواست از خداوند شود. این درخواست ها کاملاً با هم مرتبط اند و یک حقیقت جامع را دنبال مى کنند، درست مانند ارتباط و پیوندى که میان آیات یک سوره از قرآن مجید است.
به عنوان مثال: در آغاز دعاى دوازدهم که عنوان آن «اعتراف به خطا و تقاضاى توبه» است (البته آموختن روش توبه به عموم) عرضه مى دارد: «خداوندا! سه
15
چیز مرا از درخواست به درگاهت محجوب مى دارد و یک چیز مرا به آن دعوت مى کند».
«آنچه مرا ممنوع مى سازد اوامرى است که فرموده اى و من در آن کوتاهى کرده ام و نواهى است که کرده اى و من شتابان به سوى آن رفتم و نعمتى است که به من عنایت فرموده اى و من در انجام شکر آن کوتاهى کرده ام».
«و آنچه مرا به درخواست کردن از تو فرا مى خواند تفضّل توست به کسى که به در خانه تو بیاید و با حسن ظنّى که دارد بر تو وارد شود».
ملاحظه مى کنید! در این فراز از دعا عوامل محجوب ماندن از فیض و لطف خدا و عوامل روى آوردن به درگاه او به طرز زیبا و منسجمى بیان شده و یک پیام کامل و جامع اخلاقى و تربیتى به عنوان مقدمه دعاها براى همگان دارد.
گاه در یک فراز از دعا ده تقاضا پشت سر هم دیده مى شود که متون آن ها همه به هم مربوط است. انسان فکر مى کند که امام (علیه السلام) چگونه این دعاها را که به صورت انشاء و بالبداهة بوده به این زیبایى با هم مرتبط مى سازد و پیوند معنوى را در آن رعایت مى کند؟
این نیست مگر این که این دعاها از علم امامت سرچشمه گرفته و با الهام الهى صورت یافته است.
این تنها یکى از ویژگى هاى دعاهاى صحیفه سجادیه است و به ویژگى هاى دیگر در فرصت هاى دیگر که در پیش است به خواست خدا اشاره خواهیم کرد.
خداوندا! به همه نویسندگان و خوانندگان این اثر توان عنایت کن که به عمق آموزه هاى امام (علیه السلام) برسند و در زندگى خود از آن بهره فراوان بگیرند!
قم ـ حوزه علمیه
آذرماه 1397 ـ جمادى الثانى 1440
16
دعاى هفتم
وَکَانَ مِن دُعَائِهِ (عَلَیهِ السَّلَامُ)
اِذَا عَرَضَتْ لَهُ مُهِمَّةٌ أَوْ نَزَلَتْ بِهِ مُلِمَّةٌ وَعِنْدَ الْکَرْبِ
از جمله دعاهاى آن حضرت است هنگامى که مشکلى براى او پیش مى آمد وحادثه ناگوارى رخ مى داد وهنگام غم واندوه، آن را مى خواند.(1)
«مُهِمَّة» از ماده «هَمّ» به گفته مقاییس اللغة در اصل به معناى ذوب و حرکت است، سپس به غم و اندوه که گویى انسان را ذوب مى کند اطلاق شده است و به تصمیم هاى مهم که چنین حالتى دارد نیز گفته مى شود. به حشرات موذى «هامّه» (جمع آن هوام) گفته مى شود، چرا که سمّ آن ها گویى انسان را ذوب مى کند و سرانجام به پیرمرد ناتوان «هِمّ» و پیرزن ناتوان «هِمّة» گفته شده، گویى ضعف و ناتوانى، آن ها را ذوب کرده است و منظور در این دعا همان حوادث سخت و طاقت فرساست.
«مُلِمَّة» از ماده «لَمّ» به گفته مقاییس در اصل به معناى جمع شدن و ضمیمه شدن
17
چیزى با دیگرى است، ولى «لَمَم» به معناى نزدیک شدن به گناه مى باشد و بر گناهان صغیره نیز اطلاق مى شود و «مُلِمَّة» به معناى حوادث سختى است که به سراغ انسان مى آید و از این تعبیرات استفاده مى شود که این واژه معانى متعددى دارد و منظور در این دعا همان حوادث سخت و ناگوار است.
و به نظر مى رسد که تفاوت «مُهِمَّة» با «مُلِمَّة» این باشد که «مُهِمَّة» به حادثه غم انگیز گفته مى شود و«مُلِمَّة» به هر حادثه شدید وحشتناک و نگران کننده.
و «کرب» در اصل به معناى شدت و قوت است و به همین مناسبت به غم و اندوه شدید نیز کرب گفته شده و نیز ممکن است تفاوت آن با مهمّه و ملمّه از این نظر باشد که غم و اندوه همیشه براثر حادثه اى نیست، ممکن است به واسطه از دست دادن چیزى یا بیم از حدوث حادثه اى باشد.