دعای ششم
وَکَانَ مِن دُعَائِهِ (علیه السلام)
عِنْدَ الصَّبَاحِ وَ الْمَسَاءِ
از دعاهاى آن حضرت است
که هنگام صبح و عصر مى خواند
دعا در یک نگاه
این دعا یکى از جامع ترین دعاهاى صحیفه سجادیه است که همه حوائج دنیا و آخرت در آن جمع است؛ آمیخته با توحید و نبوت و معاد. این دعا در 24 جمله خلاصه شده و چون دعایى است که امام (علیه السلام) در صبح و عصر قرائت مى فرموده، هشت جمله اول اشاره به نعمت شب و روز، نور و ظلمت، فواید روز، و فواید شب است که اگر هر کدام نبود زندگى انسان مختل مى شد. در چهار جمله بعد (از جمله نهم تا دوازدهم) در مقام اظهار تسلیم در پیشگاه خداوند برمى آید و او را حاکم بر تمام مقدرات وجود خویش مى شمرد و همه چیز را در قبضه قدرت او مى داند. از جمله سیزدهم، دعاهاى همراه با درود بر پیغمبر و آل او (علیهم السلام) آغاز مى شود. در جمله هاى سیزدهم و چهاردهم، بعد از درود بر پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله)
381
مصاحبت نیکو را با آن روز از طریق پرهیز از هرگونه گناه و نیز فزونى حسنات و بخشش سیئات و توفیق حمد و شکر الهى مى طلبد.
در جمله پانزدهم، اشاره به نویسندگان نامه اعمال مى کند که توجه به این مراقبت دائم، انسان را از هر کار سوئى بازمى دارد.
در جمله شانزدهم براى هر ساعتى برکت تازه اى از خدا مى طلبد و در جمله هفدهم، حفظ شدن از خطراتى را از او تقاضا مى کند که از چپ و راست و از پیش و پس، انسان را تهدید مى نمایند.
در جمله هجدهم، بعد از درود بر پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) توفیق اعمال خیر در روز و شب و انجام امربه معروف و نهى ازمنکر و ترویج و حفظ اسلام و پرهیز از باطل و نصرت حق و هدایت گمراهان و کمک به ضعیفان و یارى مظلومان را از خدا مى طلبد.
در جمله نوزدهم و بیستم، از خداوند بهترین مقام هاى بندگان را مى طلبد که از همه شاکرتر و به دستورات عامل تر و از منهیات پرهیزکارترند.
جمله بیست و یکم، اشاره جامعى به توحید پروردگار با ذکر صفات جمال و جلال است.
جمله بیست و دوم، شهادت به نبوت پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) وخدمات اوست.
در جمله بیست و سوم، درود کاملى بر پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) مى فرستد و در جمله بیست و چهارم با ذکر صفات جمال و جلال حق، دعا را پایان مى دهد.
382
بخش اول
1. الْحَمْدُ لِلهِ الَّذِی خَلَقَ اللَّیْلَ وَ النَّهَارَ بِقُوَّتِهِ.
2. وَ مَیَّزَ بَیْنَهُمَا بِقُدْرَتِهِ.
3. وَ جَعَلَ لِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا حَدّاً مَحْدُوداً، وَ أَمَداً مَمْدُوداً.
4. یُولِجُ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا فِی صَاحِبِهِ، وَ یُولِجُ صَاحِبَهُ فِیهِ بِتَقْدِیرٍ مِنْهُ لِلْعِبَادِ فِیمَا یَغْذُوهُمْ بِهِ، وَ یُنْشِئُهُمْ عَلَیْهِ.
5. فَخَلَقَ لَهُمُ اللَّیْلَ لِیَسْکُنُوا فِیهِ مِنْ حَرَکَاتِ التَّعَبِ وَ نَهَضَاتِ النَّصَبِ، وَجَعَلَهُ لِبَاساً لِیَلْبَسُوا مِنْ رَاحَتِهِ وَ مَنَامِهِ، فَیَکُونَ ذَلِکَ لَهُمْ جَمَاماً وَ قُوَّةً، وَلِیَنَالُوا بِهِ لَذَّةً وَ شَهْوَةً.
6. وَ خَلَقَ لَهُمُ النَّهارَ مُبْصِراً لِیَبْتَغُوا فِیهِ مِنْ فَضْلِهِ، وَ لِیَتَسَبَّبُوا اِلَى رِزْقِهِ، وَیَسْرَحُوا فِی أَرْضِهِ، طَلَباً لِمَا فِیهِ نَیْلُ الْعَاجِلِ مِنْ دُنْیَاهُمْ، وَ دَرَکُ الاْجِلِ فِی أُخْرَاهُمْ.
7. بِکُلِّ ذَلِکَ یُصْلِحُ شَأْنَهُمْ، وَ یَبْلُو أَخْبَارَهُمْ، وَ یَنْظُرُ کَیْفَ هُمْ فِی أَوْقَاتِ طَاعَتِهِ، وَ مَنَازِلِ فُرُوضِهِ، وَ مَوَاقِعِ أَحْکَامِهِ، لِیَجْزِیَ الَّذِینَ أَساؤُا بِما عَمِلُوا، وَ یَجْزِیَ الَّذِینَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَى.
8. اللَّهُمَّ فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَى مَا فَلَقْتَ لَنَا مِنَ الْإِصْبَاحِ، وَ مَتَّعْتَنَا بِهِ مِنْ ضَوْءِ النَّهَارِ، وَ بَصَّرْتَنَا مِنْ مَطَالِبِ الْأَقْوَاتِ، وَ وَقَیْتَنَا فِیهِ مِنْ طَوَارِقِ الاْفَاتِ.
ترجمه
1-3. حمد و ستایش مخصوص خداوندى است که شب و روز را با قوت خود آفرید و با قدرت خویش آن ها را از یکدیگر جدا ساخت و براى هر کدام از آن ها حدّ معین و زمان مشخصى قرار داد.
383
4. خداوند به تقدیر خود هریک از شب و روز را در دیگرى براى بندگان وارد مى کند تا به این وسیله تغذیه شوند و رشد و پرورش پیدا کنند.
5. خداوند براى آن ها شب را آفرید تا در آن از رنج کار آرامش یابند و زحمت تلاش هاى روز برطرف شود و آن (شب) را لباسى قرار داد که بپوشند و از راحتى و خواب آن بهره گیرند تا سبب نشاط و قوت (براى فعالیت هاى روزانه) گردد و (نیز) به وسیله آن از لذت و خواسته هاى مشروع دل بهره مند شوند.
6. خداوند براى انسان ها روز را آفرید که روشنگر و روشنى بخش است تا بتوانند فضل او را در آن طلب کنند. هدف این بوده است که به این وسیله از روزى او بهره مند شوند، و در زمین او (براى بهره مندى از مواهب مادى و معنوى) سیر کنند و به اهداف نزدیک از دنیایشان و اهداف دور از آخرتشان برسند.
7. خداوند بدین وسیله تمام امور (دنیا وآخرت) آن ها را اصلاح مى کند و بندگان را مى آزماید تا نظر کند چگونه آن ها اوقات اطاعت و منزلگاه هاى واجبات و موارد احکام او را سپرى مى کنند، (همان گونه که خداوند متعال مى فرماید:) هدف این است که بدکاران را مطابق اعمالشان کیفر دهد و نیکوکاران را پاداش نیک عنایت کند.
8. خداوندا! با این همه فضل و رحمتى که به ما کرده اى تو را حمد و سپاس مى گوییم، به سبب این که پرده تاریک شب را براى ما شکافتى و صبح را آشکار کردى، و ما را از روشنایى روز بهره مند ساختى، و راه هاى طلب روزى را به ما نشان دادى، و ما را در آن از حوادث ناگوار حفظ کردى.