فلسفه دعا در حقّ صحابه بزرگوار
همان گونه که در شرح این دعا آمد، امام سجاد (علیه السلام) ضمن مدح بلیغ از گروهى از صحابه که براى پیشرفت اسلام بیشترین فداکارى را کردند، از خداوند براى آن ها رحمت واسعه مى طلبد.
این دعا در واقع دو هدف را دنبال مى کند:
نخست این که مراتب قدردانى وشکرگزارى ما را از این گروه از صحابه روشن مى سازد، چراکه اگر آن ها نبودند و آن همه فداکارى نکرده بودند، اسلام گسترش نمى یافت. ما امروز بر سر سفره آن ها نشسته ایم و از مواهبى که آن ها با مجاهدت هاى خود فراهم کردند بهره مند هستیم. وظیفه وجدانى و اخلاقى و دینى ما این است که از آن ها تجلیل کنیم و بر آنان درود و رحمت الهى بفرستیم تا در صف شکرگزاران باشیم.
دیگر این که تجلیل از آن ها و فرستادن درود بر آنان سبب تشویق نسل هاى موجود و آینده به راه و روش آن ها مى شود که گام در جاى گام آن ها بنهند و براى حفظ اسلام و پیشرفت آن ایثار و فداکارى کنند و این یک امر مهم دیگر است.
قرآن مجید نیز بعد از بیان خدمات بعضى از انبیا آن ها را اسوه و سرمشق و پیشوا مى شمرد. مثلا درباره ابراهیم (علیه السلام) مى فرماید: (قَدْ کَانَتْ لَکُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِى إِبْرَاهِیمَ وَالَّذِینَ مَعَهُ)؛ «براى شما مؤمنان بسیار پسندیده و نیکوست که به ابراهیم و اصحابش اقتدا کنید».(386)
298
بخش سوم
8. اللَّهُمَّ وَ أَوْصِلْ اِلَى التَّابِعِینَ لَهُمْ بِاِحْسَانٍ، الَّذِینَ یَقُولُونَ: رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا وَلِإِخْوانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونا بِالْإِیمانِ خَیْرَ جَزَائِکَ.
9. الَّذِینَ قَصَدُوا سَمْتَهُمْ، وَ تَحَرَّوْا وِجْهَتَهُمْ، وَ مَضَوْا عَلَى شَاکِلَتِهِمْ.
10. لَمْ یَثْنِهِمْ رَیْبٌ فِی بَصِیرَتِهِمْ، وَ لَمْ یَخْتَلِجْهُمْ شَکٌّ فِی قَفْوِ آثَارِهِمْ، وَالْإِئْتِمَامِ بِهِدَایَةِ مَنَارِهِمْ.
11. مُکَانِفِینَ وَ مُؤَازِرِینَ لَهُمْ، یَدِینُونَ بِدِینِهِمْ، وَ یَهْتَدُونَ بِهَدْیِهِمْ، یَتَّفِقُونَ عَلَیْهِمْ، وَ لاَ یَتَّهِمُونَهُمْ فِیمَا أَدَّوْا اِلَیْهِمْ.
ترجمه
8. خداوندا! کسانى که از صحابه راستین، به نیکى پیروى کردند، «همان ها که مى گویند: خدایا! ما و برادران ما را که پیش از ما ایمان آورده اند ببخش و بیامرز»، بهترین جزا را نصیب آن ها کن.
9. آن ها همان کسانى بودند که سمت و طریقه صحابه را پیمودند و مقصد آن ها را برگزیدند و از روش آنان پیروى کردند.
10. هیچ تردیدى آن ها (تابعین) را از بصیرت و معرفتشان منحرف نساخت و در پیمودن راه آن ها (صحابه راستین) و اقتدا به نشانه هاى هدایتشان شکى بر آن ها عارض نشد.
11. همان ها که صحابه راستین را حمایت کردند و یارى نمودند و دین آن ها را پذیرفتند و به راهشان هدایت شدند و با آنان اتفاق نظر داشتند و هرگز آن ها را در آنچه از پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) براى آنان نقل مى کردند متهم نمى ساختند.
299