پیام هاى این دعا
این دعاى شریف و بسیار جامع و پر محتوا پیام هاى زیادى براى ما دارد، از جمله:
1. باید بدانیم که مخلوقات خدا گسترده تر از آن است که ما فکر مى کنیم و هرگز مغرور نشویم که تنها ما بندگان او هستیم و مخلوقى جز ما ندارد و یا اگر دارد در برابر ما ناچیز است.
2. گمان نکنیم تنها ما براى او عبادت مى کنیم و یا نیازى به عبادت ما دارد. فرشتگان خدا در تمام اطراف عالم هستى در زمین و آسمان پیوسته او را تسبیح و حمد مى گویند و عبادت مى کنند.
3. ما باید از همه کسانى که به ما خدمت مى کنند قدردانى کنیم و رحمت خدا را براى آن ها بفرستیم. این فرشتگان بزرگ پروردگار غالباً به نوعى در خدمت انسان ها هستند و انسان ها باید قدر این نعمت را بشناسند.
4. باید توجه داشته باشیم که همه جا و در همه حال علاوه بر نظارت الهى، تحت مراقبت فرشتگان خدا هستیم و نمى توانیم به جایى برویم که از تحت نظارت آن ها بیرون باشیم.
5. هنگامى که از این همه مخلوقات والامقام که سرتاسر جهان را پر کرده اند آگاه مى شویم، به عظمت خدا بیشتر مى اندیشیم، چون مِلک او این همه وسعت دارد و خلقت او این همه گسترده است.
237
6. در ضمن از خدا مى طلبیم که ما هم مشمول لطف و مرحمت او باشیم، به خاطر این قدردانى ناچیزى که از فرشتگان بزرگوار او کرده ایم.
ملائکه در قرآن مجید
در قرآن مجید بیش از 80 بار به ملائکه و فرشتگان اشاره شده است و قرآن ایمان به وجود ملائکه را لازم مى شمرد.
در سوره نساء، آیه 136 مى خوانیم: (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللهِ وَ رَسُولِهِ وَالْکِتَابِ الَّذِى نَزَّلَ عَلَى رَسُولِهِ وَ الْکِتَابِ الَّذِى أَنْزَلَ مِنْ قَبْلُ وَ مَنْ یَکْفُرْ بِاللهِ وَ مَلاَئِکَتِهِ وَ کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ وَ الْیَوْمِ الاْخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلاَلاً بَعِیداً)؛ «اى کسانى که ایمان آورده اید! به خدا و پیامبرش، و کتابى که بر او نازل کرده، و کتب آسمانى اى که پیش از آن فرستاده است، ایمان واقعى بیاورید. کسى که خدا و فرشتگان او و کتاب ها و پیامبرانش و روز واپسین را انکار کند، در گمراهى دورى افتاده است».
در این آیه انکار وجود ملائکه ضلالت عمیقى شمرده شده است.
در سوره بقره، آیه 285 آمده است: (آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ اِلَیْهِ مِنْ رَبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللهِ وَمَلاَئِکَتِهِ وَ کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ لاَ نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَ قَالُوا سَمِعْنَا وَ أَطَعْنَا غُفْرَانَکَ رَبَّنَا وَ اِلَیْکَ الْمَصِیرُ)؛ «پیامبر، به آنچه از سوى پروردگارش بر او نازل شده، ایمان آورده است؛ و همه مؤمنان نیز، به خدا و فرشتگانش و کتاب هاى او و فرستادگانش ایمان آورده اند؛ و گفتند: «ما در میان هیچ یک از پیامبران او فرق نمى گذاریم (و به همه ایمان داریم)». و گفتند: «شنیدیم و اطاعت کردیم. پروردگارا! به آمرزشِ تو امیدواریم؛ و بازگشت ما به سوى توست».
در این آیه ایمان به وجود ملائکه، هم ردیف ایمان به خدا و کتب آسمانى و پیامبران ذکر شده است، بنابراین مؤمنان واقعى کسانى هستند که به وجود فرشتگان، هرچند به صورت اجمالى، ایمان دارند.
238
اوصاف فرشتگان در قرآن مجید
قرآن براى فرشتگان اوصاف فراوانى بیان کرده است، از جمله:
1. آن ها قبل از آفرینش آدم (علیه السلام) وجود داشته اند و سال هاى سال خدا را تسبیح وحمد مى گفتند و هنگامى که خداوند به آن ها فرمود: مى خواهم چنین مخلوقى را بیافرینم، گفتگوهایى داشتند که معروف و مشهور است.(283)
2. آن ها پیغمبران را همراهى مى کردند ووحى الهى را به آن ها مى رساندند.(284)
3. گاه به صورت انسان درمى آمدند و با پیامبران و یا غیر آن ها سخن مى گفتند، مانند آنچه در داستان حضرت ابراهیم(285) و حضرت لوط (علیهما السلام)(286) آمده است. و همچنین آمدن جبرئیل به صورت انسانى موزون در برابر مریم (علیها السلام).(287)
4. و گاه با انسان ها سخن مى گفتند، بى آن که مشاهده شوند، مانند آنچه درباره سخن گفتن فرشتگان با مادر مریم آمده است.(288) و ندایى که زکریا از فرشتگان به صورت بشارت درباره تولد یحیى شنید.(289)
5. گاه در جنگ ها به یارى مؤمنان مى آمدند، مانند آنچه درباره جنگ بدر در قرآن مجید آمده است.(290)
6. آن ها به یارى همه مؤمنان ثابت قدم در حالات مختلف مى آیند.(291)
239
7. آن ها حافظان اعمال و نویسندگان نامه اعمال اند.(292)
8. حافظان خود انسان در برابر خطرات اند.(293)
9. مأموران عذاب اقوام سرکش اند.(294)
10. مأمور قبض ارواح به هنگام فرارسیدن مرگ هستند.(295)
11. از طرف خدا مأموریت تدبیر امور این جهان را دارند، همان گونه که در شرح کلمات امام (علیه السلام) در دعاى بالا آمد.(296)
12. بر پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله)(297) و مؤمنان(298) درود مى فرستند.
13. براى مؤمنان استغفار مى کنند.(299)
14. اوصاف دیگرى که امام (علیه السلام) در دعاى بالا به آن اشاره فرموده اند و همان گونه که درکلام آن حضرت آمده است، در قیامت هم مأموریت هاى دیگرى دارند که در قرآن نیز به آن اشاره شده است.