فهرست کتاب


عرفان اسلامی جلد اول(شرح جامع بر صحیفه سجادیه)

آیت الله مکارم شیرازی

شیطان در عرفان حلقه

آن ها شیطان را همچون ملائکه، کارگزار الهى مى دانند و یا به تعبیر دیگر، شیطان را ملک مى شمارند و معتقدند که ابلیس است که انسان را به کمال مى رساند و موجودى است که در تمثیل از جنس آتش شمرده مى شود (در حالى که از آتش نیست) و اگر رویارویى با این آتش نبود، انسان خام مى ماند. حتى مى گویند: سجده نکردن ابلیس دربرابر آدم به امر خدا صورت گرفته و نوعى فرمانبردارى بوده است چون خداوند آن را از پیش تعیین کرده بود و حتى رانده شدن ابلیس از درگاه خدا به معناى تغییر وضعیت او در جهان دو قطبى است و شیطان درون هر انسانى، بخشى از وجود او را تشکیل مى دهد که هیچ گاه از بین نمى رود.
بنابراین، نوعى تقدیس شیطان که زمینه شیطان پرستى است در عمق تعلیمات آن ها دیده مى شود. (437)
(345)
و مى دانیم که تمام این تعبیرات برخلاف صریح قرآن مجید است که شیطان را موجودى عاصى و ویرانگر و رانده درگاه خدا مى شمارد که در اصل از آتش بوده و دربرابر فرمان خدا تکبر کرد و از مطرودین شد. شیطان به این معنا بخشى از وجود انسان را تشکیل نمى دهد؛ آنچه در درون انسان ممکن است سبب شُرور شود، هواى نفس است و شیطان دشمنى است از بیرون، این ها همه در آیات مختلف قرآن منعکس است.
درمجموع، عرفان آن ها بازگشت به نوعى بى عرفانى و دورى از خدا مى کند؛ پیروان خود را به یک موضوع مبهم یا به تعبیرى دیگر، موهوم، به نام شعور کیهانى دعوت مى کنند و به آن ها نوید مى دهند که بدون نیاز به برنامه هاى پیچیده مذهبى مى توانند با آن ارتباط پیدا کرده و به تکامل روحى و معنوى برسند بى آن که محدودیتى در زندگى براى خود قائل باشند؛ با تمام پیروان مذاهب و حتى کفار و افراد بى ایمان دست دوستى بدهند و شیطان را مأمور از طرف خداوند و موجودى مقدس بشمارند.
کوتاه سخن این که عرفان حلقه یا عرفان کیهانى یک تفکر انحرافى التقاطى است که از تفکرات مختلفى ترکیب شده و اساس آن را دو چیز تشکیل مى دهد:
نخست، اعتقاد به چیزى به نام شعور کیهانى که البته منظورشان غیر از ذات پاک خداوند است. معتقدند که در اطراف شعور کیهانى نیز حلقه هاى مختلفى است که یکى از دیگرى بالاتر است و به همین دلیل آن را عرفان حلقه نیز مى نامند و افراد، مى توانند با عبور از این حلقه ها به شعور کیهانى نزدیک شوند و مشکلات خود را با آن حل کنند.
دیگر این که اعتقاد به این امر موهوم براى بعضى ممکن است منشأ اثرات درمانى گردد به ویژه آنچه مربوط به ناراحتى هاى روانى است که با تلقین توسط روان شناسان نیز قابل درمان است. جمعى به گمان آن ها از شعور کیهانى کمک
(346)
گرفته و ناراحتى آن ها درمان شده است، درنتیجه به آن معتقد شده، دیگران را نیز به سوى آن دعوت مى کنند و همین امر به کار آن ها رونق مى بخشد، در حالى که وقتى دقت مى کنیم مى بینیم پایه و اساس، یک امر موهوم و خیالى بیش نیست که هیچ دلیلى براى اثبات آن وجود ندارد.
البته اعتقاد به روبنا بودن شرایع الهى و کم اهمیت جلوه دادن آن نیز افرادى را که مى خواهند از قیدوبند شریعت آزاد باشند به سوى خود جلب مى کند حتى کفار و افراد بى ایمان را.
و با اعتقادى که درباره شیطان دارند نیز رگه هایى از شیطان پرستى را به این برنامه تزریق کرده و آن را آب و رنگ دیگرى مى بخشند و این مجموعه التقاطى مى تواند افراد ساده لوح را به سوى خود جلب کند.
همان گونه که در ابتدا اشاره شد، آنچه از عقاید آن ها در این بخش آوردیم مستند به کتاب هاى خود آن هاست.

توضیحات بیشتر درباره عرفان حلقه

در این ایام که دادگاه حکم شدیدى علیه رئیس عرفان حلقه صادر کرده، بعضى، از گوشه و کنار به حمایت از او برخاسته و مى گویند: آنچه او مى گوید عین تعلیمات اسلام است و ما با پیروى از او اسلام را بهتر شناختیم. این مسأله سبب شد تا ما که سال هاست افکار او را بررسى مى کنیم ناچار شویم عقاید انحرافى او را به استناد عبارات صریح کتاب هایش در اینجا براى شما بیاوریم.
آنچه امروزه به نام عرفان کیهانى (حلقه) مطرح مى شود شامل آموزه هاى انحرافى و متضاد با اصول و فروع دین مبین اسلام است. برخى از موضوعات انحرافى عرفان حلقه از این قرار است (هرچند قبلا به بعضى اشاره کوتاهى شده است):
(347)

شیطان شناسی (شیطان پرستی) در عرفان حلقه

شیطان در «عرفان حلقه» احترام و تقدس زیادى دارد و مأمور خدا، عامل کمال، اولین معلم انسان و موحد و مطیع فرمان پروردگار شناخته مى شود!
1. آنها معتقدند: خداوند از ابلیس خواسته بود که به فرمان سجده بر آدم اعتنا نکند! بنابراین عصیان شیطان، مأموریت الهى بود. (438)
2. ابلیس به عنوان ملکى که قانون تضاد را براى جهان دو قطبى ایجاد کرده، معرفى مى شود. (439)
3. شبکه شعور کیهانى که عرفان حلقه مدعى اتصال به آن است مى گوید : شیطان ملکى است که قانون تضاد و قانون دو قطبى را ایجاد کرده بنابراین شعور کیهانى یا هوشمندى الهى همان ابلیس است. (440)
4. شیطان اولین معلم بشر است زیرا او را به درخت علم و آگاهى راهنمایى کرد و از بهشت نادانى و بى خبرى بیرون آورد. (441)
این در حالى است که قرآن مجید در آیات بسیارى شیطان را به دلیل نافرمانى و سرپیچى از سجده بر آدم (علیه السلام) و اعتراض به ذات پاک پروردگار، مطرود و ملعون و رانده درگاه خدا مى شمرد.
در سوره حجر آیات 32-35 مى فرماید: (قَالَ یَا إِبْلِیسُ مَا لَکَ أَلاَّ تَکُونَ مَعَ السَّاجِدِینَ * قَالَ لَمْ أَکُنْ لّاَِسْجُدَ لِبَشَرٍ خَلَقْتَهُ مِنْ صَلْصَالٍ مِّنْ حَمَإٍ مَّسْنُونٍ * قَالَ فَاخْرُجْ مِنْهَا فَإِنَّکَ رَجِیمٌ * وَإِنَّ عَلَیْکَ اللَّعْنَةَ إِلَى یَوْمِ الدِّینِ)؛ «(خداوند) فرمود: اى ابلیس! چرا با سجده کنندگان نیستى؟! گفت: من هرگز براى بشرى که او را از گِل خشکیده اى که
(348)
از گِل بدبویى گرفته شده است آفریده اى، سجده نخواهم کرد. فرمود: از صف آنها ]= فرشتگان[ بیرون رو، که (از درگاه ما!) رانده شده اى و لعنت (و دورى از رحمت حق) تا روز قیامت بر تو خواهد بود».
و در سوره اعراف آیه 18 مى فرماید: (قَالَ اخْرُجْ مِنْهَا مَذْءُومآ مَدْحُورآ لَّمَنْ تَبِعَکَ مِنْهُمْ لاََمْلاََنَّ جَهَنَّمَ مِنْکُمْ أَجْمَعِینَ)؛ «فرمود: از آن (مقام) با ننگ و عار و خوارى، بیرون رو! و سوگند یاد مى کنم که هرکس از آنها از تو پیروى کند، جهنم را از شما همگى پر مى کنم».
و در سوره ص آیه 73-78 مى فرماید: (فَسَجَدَ الْمَلاَئِکَةُ کُلُّهُمْ أَجْمَعُونَ * إِلاَّ إِبْلِیسَ اسْتَکْبَرَ وَکَانَ مِنَ الْکَافِرِینَ * قَالَ یَا إِبْلِیسُ مَا مَنَعَکَ أَنْ تَسْجُدَ لِمَا خَلَقْتُ بِیَدَىَّ أَسْتَکْبَرْتَ أَمْ کُنتَ مِنَ الْعَالِینَ * قَالَ أَنَا خَیْرٌ مِّنْهُ خَلَقْتَنِى مِنْ نَارٍ وَخَلَقْتَهُ مِنْ طِینٍ * قَالَ فَاخْرُجْ مِنْهَا فَإِنَّکَ رَجِیمٌ * وَإِنَّ عَلَیْکَ لَعْنَتِى إِلَى یَوْمِ الدِّینِ)؛ «در آن هنگام همه فرشتگان سجده کردند، جز ابلیس که تکبّر ورزید و از کافران بود. گفت: اى ابلیس! چه چیز مانع تو شد که بر مخلوقى که با قدرت خود او را آفریدم سجده کنى؟! آیا تکبّر کردى یا از برترین ها بودى؟! (برتر از این که فرمان سجود به تو داده شود!) گفت: من از او بهترم، مرا از آتش آفریده اى و او را از گِل. فرمود: از آسمان ها (و صفوف ملائکه) خارج شو، که تو رانده درگاهِ منى. و مسلّمآ لعنت من بر تو تا روز قیامت خواهد بود».
به علاوه در آیات متعددى از قرآن مجید سخن از وسوسه و فریب شیطان درباره آدم (علیه السلام) است که او را گمراه ساخت و سبب شد از بهشت بیرون رود و نه تنها معلم آدم (علیه السلام) نبود بلکه گمراه کننده و سبب محرومیت او از بسیارى از نعمت هاى الهى شد.
آیا آنچه از کتاب هاى او آوردیم با این آیات قرآنى کمترین هماهنگى اى دارد؟ چگونه بعضى از فریب خورده ها مى گویند: سخنان او عین تعلیمات اسلام است و با پیروى از او اسلام را بهتر شناخته ایم؟! این است معناى شناختن اسلام و قرآن مجید؟!
(349)
در ذیل، بخشى از عبارات کتاب هاى او را عینآ مى آوریم.