فهرست کتاب


عرفان اسلامی جلد اول(شرح جامع بر صحیفه سجادیه)

آیت الله مکارم شیرازی

گروه پنجم: آیات ارسال رسل

در سرتاسر قرآن مجید سخن از ارسال رسل و انزال کتب آسمانى است. در آیه 165 سوره نساء مى خوانیم: (رُسُلاً مُبَشِّرینَ وَمُنْذِرینَ لِئَلاَّ یَکُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّة بَعْدَ الرُّسُلِ وَکانَ اللَّهُ عَزیزاً حَکیماً)؛ «پیامبرانى که بشارت دهنده و بیم دهنده بودند، تا بعد از آمدن این پیامبران، حجّتى براى مردم دربرابر خدا باقى نماند، و با همه اتمام حجّت شود؛ و خداوند، توانا و حکیم است».
اگر وجود حقیقى فقط خداست و غیر از شخص او وجودى در کار نیست، ارسال رسل چه مفهومى دارد؟ آیا آن ها نیز خدا هستند که از سوى خدا و به سوى خدا فرستاده شده است؟ اگر دوگانگى بین خالق و مخلوق وجود نداشته باشد، آن ها براى هدایت و تربیت چه کسانى مى آیند؟ چه کسى نمى پذیرد و گمراه است و چه کسى مى پذیرد و هدایت یافته است؟

گروه ششم: آیات امتحان

در بسیارى از آیات قرآن سخن از امتحان بندگان به انواع امتحانات است؛ گاه با نعمت و گاه با سلب نعمت، گاه با سختى ها، گاه با آرامش و عدم سختى، گاه با امور معنوى و گاه با امور مادى آن ها را امتحان مى کند. حتى پیغمبران بزرگ خدا نیز از این آزمایش مستثنا نیستند.
در آیه 155 سوره بقره مى خوانیم: (وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَىْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الاَْمْوالِ وَالاَْنْفُسِ وَالثَّمَراتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرینَ)؛ «به یقین همه شما را با امورى همچون ترس، گرسنگى و کاهش در مال ها و جان ها و میوه ها آزمایش مى کنیم؛ و بشارت ده به صابران».
و در آیه 186 سوره آل عمران آمده است: (لَتُبْلَوُنَ فى أَمْوالِکُمْ وَأَنْفُسِکُمْ وَلَتَسْمَعُنَّ مِنَ الَّذینَ أُوتُوا الْکِتابَ مِنْ قَبْلِکُمْ وَمِنَ الَّذینَ أَشْرَکُوا أَذى کَثیراً وَاِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا فَاِنَّ
(322)
ذلِکَ مِنْ عَزْمِ الاُْمُورِ)؛ «به یقین همه شما در اموال و جان هاى خود، آزمایش مى شوید! و از کسانى که پیش از شما به آن ها کتاب آسمانى داده شده و از مشرکان، سخنان آزاردهنده فراوان خواهید شنید. و اگر استقامت کنید و تقوا پیشه سازید، شایسته تر است؛ زیرا این استقامت و تقوا از کارهاى مهمّ است».
بنابر وحدت شخصى وجود، خداوند چه کسى را امتحان مى کند؟ خودش را مى آزماید یا موجودات خیالى و وهمى را؟ به یقین امتحان کننده و امتحان شونده و مواد امتحانى وجودات سه گانه اى هستند که هیچ کدام بدون دیگرى مفهوم ندارد. ولى در وحدت شخصى همه آن ها یکى مى شوند یعنى امتحان و آزمایش به کلى معدوم و نامفهوم مى شود.

گروه هفتم: آیات سؤال و جواب و حشر و نشر

در قرآن مجید بحث هاى گسترده اى درباره روز قیامت و سؤال و جواب الهى و محشور شدن بندگان و حضورشان دربرابر محکمه عدل پروردگار دیده مى شود.
در یک جا مى فرماید: هنگامى که در صور دمیده شود، همه از قبرها برمى خیزند و شتابان به سوى دادگاه پروردگار مى روند؛ (وَنُفِخَ فِى الصُّورِ فَاِذا هُمْ مِنَ الاَْجْداثِ اِلى رَبِّهِمْ یَنْسِلُونَ). (397)
در جایى دیگر مى فرماید: ما ترازوهاى عدالت را در صحنه قیامت برپا مى کنیم و همه اعمال با آن سنجیده مى شود؛ (وَنَضَعُ الْمَوازینَ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیامَةِ فَلاتُظْلَمُ نَفْسٌ شَیْئاً وَاِنْ کانَ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَیْنا بِها وَکَفى بِنا حاسِبینَ). (398)
(223)
در آیات دیگرى سخن از نیکوکارانى به میان آمده که نامه اعمالشان در دست راست است و بدکارانى که نامه اعمالشان در دست چپ است. (399)
همچنین سایر بحث هایى که درباره حوادث آن روز است. آیا اگر در جهان هستى یک وجود حقیقى بیش نیست چه کسانى از قبرها برمى خیزند و به سوى دادگاه الهى مى روند؟ خداوند چه کسانى را در آن دادگاه محاکمه مى کند و اعضا و جوارح چه کسانى بر ضد آن ها شهادت مى دهد؟ چه کسى نامه عملش در دست راست وچه کسى نامه عملش دردست چپ است؟آیاهمه این هاخداست؟
به خوبى ملاحظه مى کنیم که عقیده باطل وحدت شخصى وجود، سؤالات بى پاسخ فراوانى را به ویژه مربوط به آیات قرآن به دنبال دارد و از این جا مى فهمیم که این عقیده یک عقیده غیر اسلامى و وارداتى است که هیچ سنخیتى با تعلیمات قرآن ندارد.