گروه دوم: آیات مربوط به عبادت
در بسیارى از آیات قرآن مردم دعوت به عبادت خداوند شده اند و انواع عبادات در آیات قرآن منعکس است و حتى از آیه شریفه 56 سوره ذاریات استفاده مى شود که یکى از اهداف خلقت انسان همان عبادت است: (وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالاِْنسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ).
مطابق عقیده وحدت مصداقى، عابد و معبودى وجود ندارد و همه یکى است. چه کسى سجده براى چه کسى مى کند؟ آیا خداوند خودش را پرستش مى کند؟ براى خود روزه مى گیرد و نماز به جا مى آورد؟
بنابراین با اعتقاد به وحدت مصداقى و شخصى تمام آیات مربوط به عبادت زیر سؤال مى رود.
گروه سوم: آیات رزق و روزی
بسیارى از آیات قرآن از رزق و روزى سخن مى گوید. (اِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو
(320)
الْقُوَّةِ الْمَتینُ)؛ «خداوند رزاق ذو القوة المتین (395) است و بندگان بر سر خوان نعمت هاى او نشسته اند و روزى مى پذیرند».
ودر آیه ششم سوره هود مى خوانیم: (وَما مِنْ دَابَّةٍ فِى الاَْرْضِ اِلاَّ عَلَى اللَّهِ رِزْقُها وَیَعْلَمُ مُسْتَقَرَّها وَمُسْتَوْدَعَها کُلٌّ فى کِتابٍ مُبین)؛ «هیچ جنبنده اى در زمین نیست مگر این که روزى او بر خداست. او قرارگاه و محلّ نقل و انتقالشان را مى داند؛ همه این ها در کتاب مبین لوح محفوظ ثبت است».
راستى اگر در تمام عالم هستى یک وجود بیشتر نیست روزى دهنده و روزى خورنده چه مفهومى خواهد داشت؟ حتى شکر نعمت و کفران نعمت چگونه تصور مى شود؟ چه کسى رازق و چه کسى مرزوق است و چه کسى شکرگزار و چه کسى افزایش دهنده است؟ چه کسى کفران نعمت مى کند و چه کسى کفران نعمت کننده را مجازات مى کند؟
گروه چهارم: آیات اطاعت و معصیت
بسیارى از آیات قرآن، بندگان را به اطاعت پروردگار و ترک عصیان او فرامى خواند: (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ) (396) و آیات فراوان دیگر.
هرگاه وحدت مصداقى و شخصى را بپذیریم و معتقد باشیم که در تمام عالم هستى یک وجود بیشتر نیست و آن وجود خداست، اطاعت و عصیان چه معنایى دارد؟ آیا خداوند از خودش اطاعت مى کند؟ آیا خداوند مطیع پیغمبر خود مى باشد؟ چه کسى نافرمانى مى کند؟ مطیع و مطاع، گنهکار و گنه شونده چگونه تصور مى شود؟
(321)