12. تکریم واحترام
از اموری که انگیزه ها را بالا می برد، برخوردهای نیک است. از جمله:
در سخن، بهترین کلام را بگوییم.(یَقُولُوا الَّتِی هِیَ أَحْسَنُ)(1)
اگر مسأله ناروایی دیدیم، با بهترین شیوه با آن برخورد کنیم.(ادْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ)(2)
با نامی که دوست دارند، مردم را صدا بزنیم. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله حتی کودکان را با احترام و کرامت و کنیه خانوادگی صدا می زد.
بیش از ظرفیت و توان و ذوق و ابزاری که دارند، تکلیف نخواهیم.
تکریم و احترام و تقدیر خصوصی، مانند روغن رسانی به ماشین است که
1. سوره اسراء، آیه 53.
2. سوره مومنون، آیه 96.
ص:140
حرکت آن را تند و بدون اشکال می کند.
تکریم افراد حتی با آنان هم غذا شدن و رفتار یکسان داشتن و نظرخواهی و مشورت با آنان، روحیه و انگیزه ها را بالا می برد.
13. بیان و نمایش سختی ها
هر انسانی می داند افرادی در جامعه فقیر یا یتیم یا گرفتارند، امّا اگر در تلویزیون صحنه هایی از فقر و نیاز و گرفتاری ها مطرح شود، انگیزه بینندگان برای کمک بیشتر می شود.
قرآن می فرماید:(یَتِیماً ذٰا مَقْرَبَهٍ)(1) یتیمی که فامیل تو است.(أَوْ مِسْکِیناً ذٰا مَتْرَبَهٍ)(2) یا فقیری که فرش ندارد و روی خاک نشسته است. با طرح مسأله خویشاوندی و خاک نشینی، ایجاد انگیزه در مخاطب می کند.
قرآن پیامبر اسلام را مأمور می کند که یاد بزرگان و سختی های آنان را مطرح کند؛ خواه مرد باشند یا زن.(وَ اذْکُرْ فِی الْکِتٰابِ إِبْرٰاهِیمَ)(3) ،(وَ اذْکُرْ فِی الْکِتٰابِ مَرْیَمَ)(4)
همان گونه که در روایات برای عزاداری امام حسین علیه السلام و اصحاب گرامش سفارش بسیار شده برای اینکه ما بدانیم برای مبارزه با طاغوت و بیعت نکردن با ستمگر تا کجا باید مقاومت کنیم و شنیدن فاجعه کربلا برای ما درس و عبرت باشد، تا در برابر فشار سختی ها و محاصره اقتصادی و نظامی تسلیم نشویم، همان گونه که در کربلا قطع آب که بالاترین فشار اقتصادی بود و محاصره نظامی هفتاد و دو نفر توسط دهها هزار نفر، موجب تسلیم شدن آنان در برابر دشمن نشد.
1. سوره بلد، آیه 15.
2. سوره بلد، آیه 16.
3. سوره مریم، آیه 41.
4. سوره مریم، آیه 16.
ص:141
14. توجه به گرایشات روحی
خداوند در هر شخصی ذوقی قرارداده که اگر گرایش ها و استعدادهای خود را بشناسد و در آن مسیر گام بردارد، موفق خواهد شد. چه بسا افراد نابغه ای که اگر بر خلاف ذوقش به انجام کاری گمارده شود و تغییری در مسیر دلخواهش حاصل شود، حتّی به اندازه یک فرد عادّی مفید نباشد.
بنابراین یکی از عوامل انگیزه بخش، گام نهادن در راهی است که طبق ذوق و گرایش روحی انسان باشد.