11. استفاده از چهره های محبوب و فرهیخته
از عوامل بالا رفتن انگیزه، استفاده از چهره های محبوب است. مثلاً هرچه سخنران جلسه مهم تر باشد، انگیزه برگزار کنندگان و شرکت کنندگان بیشتر می شود.
پیراهنی که امام رضا علیه السلام در باره اش فرمود: من هزار بار قرآن را در آن ختم کرده وهزار شب این پیراهن را پوشیده ام و نماز خوانده عبادت کرده ام. برای افرادی مثل دعبل که بیست سال به خاطر حمایت از اهل بیت آزار و اذیت دیده و سخت تحت تعقیب حکومت بنی عباس بوده، ارزش واهمیت ویژه ای دارد.
قرآن به پیامبرش می فرماید: از مردم زکات بگیر و برآنان درود بفرست. سپس می فرماید:(إِنَّ صَلاٰتَکَ سَکَنٌ لَهُمْ)(1) و سلام و درود تو ای پیامبر، برای آنان آرام بخش است.
آیه نمی فرماید هر درودی آرام بخش است، درود تو که شخصیت محبوب و یگانه ای، آرام بخش است. در فرانسه بر سردر هر خانه ای که مدّتی یکی از فرهیختگان در آن سکونت داشته، تابلویی سنگی نصب شده که فلان شخصیت در فلان تاریخ برای مدتی در اینجا زندگی کرده است.
بعد از انقلاب که مسئول سوادآموزی شدم. حدود نیمی از مردم بی سواد بودند. خدمت بنیان گذار جمهوری اسلامی، امام خمینی قدس سره رسیدم و گفتم:
1. سوره توبه، آیه 103.
ص:139
کار معلّمین سوادآموزی سخت است، زیرا باید به روستاها هجرت کنند، در خانه ها را بزنند، افراد بزرگسال بی سواد را شناسایی و دعوت کنند و با حقوق کم و غیر رسمی این کار سخت را انجام دهند، لکن اگر شما که رهبر محبوب همه هستید، به این معلمین از طریق بنده که نماینده ی شما هستم سلام مخصوص برسانید، دست اندرکاران سوادآموزی با این سلام گرم شما، خوشحال و دلگرم و با انگیزه تر می شوند.
حضرت امام فرمود: سلام مخصوص مرا به این افراد برسانید.
و من در سفرها حامل این پیام سلام بودم و همین که سلام را ابلاغ می کردم، احساسات خوب معلّمین را به خاطر این تفقد و سلام شاهد بودم. آری گاهی یک ابلاغ سلام و تشکر از سوی افراد برجسته، تأثیر زیادی در بالابردن نشاط و انگیزه افراد دارد.
12. تکریم واحترام
از اموری که انگیزه ها را بالا می برد، برخوردهای نیک است. از جمله:
در سخن، بهترین کلام را بگوییم.(یَقُولُوا الَّتِی هِیَ أَحْسَنُ)(1)
اگر مسأله ناروایی دیدیم، با بهترین شیوه با آن برخورد کنیم.(ادْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ)(2)
با نامی که دوست دارند، مردم را صدا بزنیم. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله حتی کودکان را با احترام و کرامت و کنیه خانوادگی صدا می زد.
بیش از ظرفیت و توان و ذوق و ابزاری که دارند، تکلیف نخواهیم.
تکریم و احترام و تقدیر خصوصی، مانند روغن رسانی به ماشین است که
1. سوره اسراء، آیه 53.
2. سوره مومنون، آیه 96.
ص:140
حرکت آن را تند و بدون اشکال می کند.
تکریم افراد حتی با آنان هم غذا شدن و رفتار یکسان داشتن و نظرخواهی و مشورت با آنان، روحیه و انگیزه ها را بالا می برد.
13. بیان و نمایش سختی ها
هر انسانی می داند افرادی در جامعه فقیر یا یتیم یا گرفتارند، امّا اگر در تلویزیون صحنه هایی از فقر و نیاز و گرفتاری ها مطرح شود، انگیزه بینندگان برای کمک بیشتر می شود.
قرآن می فرماید:(یَتِیماً ذٰا مَقْرَبَهٍ)(1) یتیمی که فامیل تو است.(أَوْ مِسْکِیناً ذٰا مَتْرَبَهٍ)(2) یا فقیری که فرش ندارد و روی خاک نشسته است. با طرح مسأله خویشاوندی و خاک نشینی، ایجاد انگیزه در مخاطب می کند.
قرآن پیامبر اسلام را مأمور می کند که یاد بزرگان و سختی های آنان را مطرح کند؛ خواه مرد باشند یا زن.(وَ اذْکُرْ فِی الْکِتٰابِ إِبْرٰاهِیمَ)(3) ،(وَ اذْکُرْ فِی الْکِتٰابِ مَرْیَمَ)(4)
همان گونه که در روایات برای عزاداری امام حسین علیه السلام و اصحاب گرامش سفارش بسیار شده برای اینکه ما بدانیم برای مبارزه با طاغوت و بیعت نکردن با ستمگر تا کجا باید مقاومت کنیم و شنیدن فاجعه کربلا برای ما درس و عبرت باشد، تا در برابر فشار سختی ها و محاصره اقتصادی و نظامی تسلیم نشویم، همان گونه که در کربلا قطع آب که بالاترین فشار اقتصادی بود و محاصره نظامی هفتاد و دو نفر توسط دهها هزار نفر، موجب تسلیم شدن آنان در برابر دشمن نشد.
1. سوره بلد، آیه 15.
2. سوره بلد، آیه 16.
3. سوره مریم، آیه 41.
4. سوره مریم، آیه 16.
ص:141