3. تأثیرگذاری راه و رسم پدران
آشنایی و توجه به شغل و کار یا آئین و رسوم پدران و نیاکان، موجب گرایش فرزندان به آن کار و فعالیت ها شده و در آنان انگیزه ایجاد می کند. بسیاری از بچه ها اشتیاق دارند که شغل و راه و رسم پدرانشان را ادامه دهند؛ فرزند نجّار دوست دارد نجّار شود، فرزند عالم، هنرمند، پزشک، متخصص و... دوست دارد کار پدر را ادامه دهد. به هر حال کارهایی که پدران و اجداد انجام داده اند، غالبا به نسل های بعد منتقل می شود.
بسیاری از رسم ورسومات خوب اجتماعی و فرهنگی مثل برگزاری مجالس
1. سوره شعراء، آیه 84.
ص:130
بزرگداشت اهل بیت ویا فعالیت برای حمایت از محرومان ویتیمان وبیماران و یا تأسیس مراکز آموزشی پژوهشی، میراثی است که از نسل های قبل به نسل های بعد رسیده و بچه ها از کودکی آموخته اند و انگیزه برای ادامه کار پیدا کرده اند.
4. گرایش های ملّی و قومی
استفاده ی صحیح از احساسات قومی و ملی می تواند در ایجاد روحیه ی نشاط و انگیزه مؤثر باشد.
افراد زیادی هستند که در مورد محله ای که در آن زندگی کرده اند، ده یا شهری که در آن متولد شده و یا کشوری که در آن بزرگ شده اند، حساس بوده و احترام و اهمیت فوق العاده ای قائل هستند. مثلا دوست دارند اگر می خواهند مدرسه و درمانگاهی بسازند، در همان مناطق بسازند. حال اگر این احساسات در مسیر درست بهره برداری شود، باعث آبادانی می شود وگرنه بسیار خطرناک است.
رسول خدا صلی الله علیه و آله در جنگ احد سه پرچم آماده کرد: پرچمی را به عنوان نماینده مهاجرین به دست علیّ بن ابی طالب علیهما السلام داد و پرچمی را به نماینده قبیله اوس وپرچم دیگری را به نماینده خزرجیان سپرد.
این حسّ وطن دوستی، می تواند وحدت جمعی پدید آورده و انگیزه ها را تقویت کند.
5. هنر
اگر در کارها به هنر توجه شود و هنرمندانه اجرا شود، انگیزه و نشاط بیشتر می شود. اگر اذان مؤذّن، قرائت امام جماعت، ساختمان و فضای مسجد، هنرمندانه باشد، جاذبه مردم به مسجد بیشتر می شود.
ص:131
خطّ زیبا و متون و اشعار زیبا، در جذب افراد بسیار مؤثر است. حتّی درب و دیوار حیاط مدرسه می تواند هنری و الهام بخش باشد. به هر حال هنر در ساختمان، نوشته، سخن، خط و فیلم، ایجاد انگیزه می کند.
با فیلم و نمایش می توان انگیزه ها را بالا برد، به جای حرف با عمل هنرمندانه بیشتر می توان مردم را به کار خیر دعوت کرد. پیرمردی وضویش غلط بود، امام حسن و امام حسین علیهما السلام که خردسال بودند، وقتی دیدند وضوی پیرمرد غلط است، تصمیم گرفتند او را آگاه کنند. با خود گفتند اگر مستقیم به او بگویند، ممکن است ناراحت شود، لذا دست به حرکت نمایشی زدند و نزد پیرمرد رفته و گفتند: ما وضو می گیریم، تو ببین وضوی کدام یک از ما صحیح است.
پیرمرد پس از مشاهده وضوی آنها متوجه خطای خود شد و گفت: وضوی شما درست است، وضوی من غلط است.
استفاده از وسایل کمک آموزشی نیز نوعی هنر است، چنانکه حضرت علی علیه السلام برای یادآوری آتش قیامت از آهن داغ شده استفاده کرد و هنگامی که عقیل برادر نابینای حضرت امیر، از آن حضرت درخواست کرد که یا علی، تو رئیس حکومت هستی، من هم برادر تو هستم، وضع مالی من خوب نیست، یک چیزی بیشتر به ما بده!
حضرت برای یادآوری آتش جهنم، آهن داغ شده ای را به او نزدیک کرد و او را متذکر درخواست اشتباهش نمود. یعنی به جای گفتار، هنرمندانه از ابزار کمک آموزشی استفاده کرد.
رسول خدا صلی الله علیه و آله به یارانش که در حال کندن خندق و یا ساختن مسجدی بودند، سفارش کرد هنگام کار، سرود موزون و خوش معنایی را به صورت دسته جمعی بخوانند. بدون شک این کار در انگیزه و نشاط افراد تأثیر دارد.
ص:132