23. برخورد محترمانه
احترام به شخصیت انسان ها، در آنها انگیزه ایجاد می کند. خداوند در حدود هشتاد آیه از قرآن کریم، اوامر و نواهی خود را با این جمله احترام آمیز شروع کرده است:(یٰا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا...)
امام علی علیه السلام فرمود: «اجملوا فی الخطاب تسمعوا جمیل الجواب»(1) ، دیگران را خوب خطاب کنید تا پاسخ خوب بشنوید.
هشام بن حکم، جوان باهوش و فرهیخته شیعه که در استدلال با مخالفان موفق بود، سن کمی داشت ولی از اندوخته علمی بالایی برخوردار بود. وارد جلسه ای شد، امام صادق علیه السلام و شماری از اصحاب برجسته و با فضل و دانش ایشان گرد آن حضرت حلقه زده بودند، چون چشم امام به هشام افتاد از جا برخاست و او را احترام کرد و در کنار خود جای داد.
1. غررالحکم.
ص:126
1. تحریک غیرت و حمیّت
افراد غیور در مواقعی که احساس می کنند آبرو، ناموس، شرف، مکتب، مقدّسات، وطن و شخصیت آنان در معرض خطر است، انگیزه مقابله در آنها بیدار می شود.
قرآن کریم برای تحریک احساسات مسلمانان می فرماید: چرا در راه خدا و برای نجات مستضعفان جنگ و مقاتله نمی کنید.(وَ مٰا لَکُمْ لاٰ تُقٰاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللّٰهِ وَ الْمُسْتَضْعَفِینَ)(1)
امیرالمؤمنین علی علیه السلام می فرمودند: دین ندارد کسی که شکمش سیر و در همسایگی او گرسنگانی باشند و او بی تفاوت باشد.(2)
امام حسین علیه السلام در عصر عاشورا که تمام اصحابش شهید شده بودند وغریب وتنها روی زمین افتاده بود دید دژخیمان سپاه عمرسعد به خیمه ها حمله کردند، فریاد زد:
«یا شیعَهَ آلِ أبی سُفیان إن لم یَکن لکم دینٌ و کنتم لا تَخافون المعادَ فکونوا أحراراً فی دنیاکم»(3) ای پیروان خاندان ابوسفیان، اگر دین ندارید واز قیامت نمی ترسید لااقل آزادمرد باشید.
1. سوره نساء، آیه 75.
2. وسائل الشیعه، ج 17، ص 209.
3. لهوف، ص 119.
ص:129