10. احساس مؤثر و مفید بودن
از عوامل مهم در انگیزه و نشاط افراد، توانا دیدن خود در رفع نیازمندی های اجتماعی است. اگر افراد حس مفید بودن داشته و بدانند کاری که می کنند چه کمکی در رشد جامعه دارد، احساس رضایت و خرسندی خواهند کرد. اگر طبیب توجه داشته باشد که وقتی بیماری را مداوا می کند، در ثواب کارهای او شریک است، انگیزه او در درمان افزایش می یابد.
متذکّر شدن اهمیت مشاغل در رفع نیازهای اجتماعی، به صاحبان مشاغل غروری مقدس عطا می کند. اگر هر فردی با هر شغلی که دارد؛ نانوا با پختن نان، نجار با درست کردن درب و پنجره، معمار با ساختن خانه، رفتگر با تمیز کردن کوچه و خیابان، خود را در جامعه مؤثر بداند، و باور کند که اگر کار او نبود یک بخش از نیازها زمین می ماند، نه تنها دست از تلاش برنمی دارد، بلکه انگیزه و نشاطش چند برابر می شود. آنگاه که از کار روزانه خود نیز فارغ می شود، خدای را شکر می کند که توانسته باری را از دوش جامعه ی اسلامی بردارد.
تذکّر این نکته می تواند تنبّهی به صاحبان مشاغل کاذب نیز باشد. مثلاً به
ص:115
یک سیگار فروش تفهیم می شود که فروش سیگار نه تنها هیچ نوع خدمتی به جامعه نیست، بلکه جامعه را آلوده و مسموم می کند.
11. جایزه
جوایز نقش تحریک کننده ای دارند. بی تردید یکی از رموز استفاده از جوایز در مناسبات اجتماعی، پدید آوردن تحرک اجتماعی است. البتّه جایزه برای شروع کار و حرکت خوب است، امّا نمی تواند تداوم به آن بخشد. جایزه مثل هل دادن ماشین است؛ وقتی ماشین روشن شد، باید خودش بتواند به راهش ادامه دهد.
مسئله مهم دیگر نوع جایزه است که باید کارشناسی شده و متناسب با مخاطب از جهت سن و سال و جنسیت و موقعیت شغلی واجتماعی افراد باشد.
12. رسانه های جمعی
امروزه نقش رسانه ها از نقش ارتش ها و جنگ سرد از جنگ نظامی کاری تر است. با صدا و سیما و مطبوعات می توان ملتی را اصلاح یا فاسد کرد. با ابزار تبلیغ، راه های ناهموار را به راحتی هموار می سازند. بسیاری از ناهنجاری ها و عادات غلطی که در جامعه وجود دارد با فرهنگ سازی توسط رسانه ها قابل رفع است.
صدا و سیما می تواند با نمایش تئاتر یا فیلم ازدواج های ساده را به یک ارزش تبدیل نماید. ساده زیستی را به عنوان یک ارزش اجتماعی گسترش دهد. اشتیاق به تولید را در آحاد جامعه پدید آورد.
بنابراین قدرت و نقش رسانه ها در ایجاد و تقویت انگیزه ها نباید دست کم گرفته شود.
ص:116