36. پاکدلی و جرأت
بسیاری از افراد بی انگیزه می گویند پیشنهادات و نظرات ما پی در پی رد می شود، بخاطر آنکه مسئولان نمی خواهند بپذیرند که از دیگران طرح و حرف نو صادر شده است و یا می گویند گرچه طرح ما با زبان پذیرفته شد، ولی مدیر ما جرأت عمل ندارد.
بنابراین پذیرفتن طرح ها برای بالا بردن نشاط و انگیزه بسیار کارساز است و به همین دلیل مدیر باید گزارش کارها را از افرادی بگیرد که گرفتار
1. سوره نساء، آیه 35.
ص:92
حسادت و زبونی نباشند وگرنه افراد حسود حاضر نیستند کمالات دیگران را به زبان یا قلم و گزارش درآورند و افراد زبون نیز به خاطر روحیه تملق و خودباختگی، حاضر نیستند حقیقت را آنگونه که باید گزارش دهند. زیرا با گرفتن یک هدیه و یا به خاطر ضعف روحی که دارند، مسائل را واژگونه جلوه می دهند، حتّی در مورد پیامبر اسلام. چنانکه قرآن می فرماید:(لَقَدِ ابْتَغَوُا الْفِتْنَهَ مِنْ قَبْلُ وَ قَلَّبُوا لَکَ الْأُمُورَ حَتّٰی جٰاءَ الْحَقُّ وَ ظَهَرَ أَمْرُ اللّٰهِ وَ هُمْ کٰارِهُونَ)(1) در حقیقت پیش از این نیز در صدد فتنه جویی برآمدند و کارها را بر تو وارونه ساختند تا آنکه حق آمد و امر خدا آشکار شد (و پیروز شدید) در حالی که آنان ناخشنود بودند.
37. درجه و منصب
یکی از عوامل تقویت انگیزه، رسیدن به درجات و مناصب بالاتر است. بی شک نظام ارزیابی وارزشیابی می تواند تأثیر شگرفی در تقویت انگیزه ها داشته باشد و از کودک دبستانی تا استاد دانشگاه را شامل می شود. البتّه قرآن درجات را تنها در دنیا و نزد مردم و عنوان و مدیریت و مزایای مادّی نمی داند، بلکه درجه واقعی را رسیدن به مقامات و درجات معنوی می داند و امتیاز را در علم، تقوی، جهاد، سابقه، سبقت، هجرت، اخلاص، امانتداری و تزکیه نفس می داند.
در حدیث می خوانیم: «الْفَقْرُ وَ الْغِنَی بَعْدَ الْعَرْضِ عَلَی اللَّهِ»(2) در قیامت معلوم می شود که فقیر و غنی واقعی کیست.
1. سوره توبه، آیه 48.
2. بحارالانوار، ج 69، ص 5.
ص:93
38. احساس خطر
گاهی برای ایجاد انگیزه باید انسان احساس خطر کند. مثلاً سؤال نمایندگان از ورزا یا استیضاح و عزل از مقام یا خطر توقیف اموال و سقوط اجتماعی انسان را وادار به درست کاری می نماید.
قرآن به کسانی که اهل انفاق نیستند، می فرماید: درهم و دینار آنان در قیامت داغ شده و بر پیشانی و پهلوی آنان گذاشته می شود و به آنان گفته می شود: این همان گنجینه شما در دنیا می باشد که انفاق نکردید.(هٰذٰا مٰا کَنَزْتُمْ)(1)