31. آسان جلوه دادن امور
یکی از عواملی که انگیزه ها را بالا می برد آن است که در بیان و عمل، امور را ساده کنیم و قید و بندهای غیر لازم را برداریم. از بهترین کلماتی که شنیده ام این است:
تکلّف گر نباشد خوش توان زیست تعلّق گر نباشد، خوش توان مرد
قرآن می فرماید: ما قرآن را روان کردیم تا تذکّر پذیری شما آسان باشد.(وَ لَقَدْ یَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّکْرِ)(3) به ما نیز سفارش شده کلامی ساده و روان داشته باشیم.(قَوْلاً مَیْسُوراً)(4)
1. سوره احزاب، آیه 56.
2. سوره زمر، آیه 12.
3. سوره قمر، آیه 17.
4. سوره اسراء، آیه 28.
ص:89
قرآن کریم در وصف پیامبر اسلام می فرماید:(وَ مٰا أَنَا مِنَ الْمُتَکَلِّفِینَ)(1) به مردم اعلام کن که من خود و دیگران را به زحمت نمی اندازم.
هرچه تجمّلات و توقّعات بیشتر شود، انگیزه ها کمتر می شود. اگر مهمانی ها و ازدواج ها ساده باشد، تحقّق آنها بیشتر خواهد شد. گاهی این قیود و آداب و عادات و رسوم دست و پاگیر از نیاکان به جا مانده است. گاهی برخاسته از توهمات و خیالات خودمان است. گاهی بخاطر چشم و هم چشمی پیش می آید.
جمعیت مساجدی که امام جماعت، نمازش را روان و به دور از تکلف می خواند، بیشتر از مساجدی است که نمازجماعت آن با انواع امور مخلوط شده است.
32. توجّه به امور فراموش شده
مدیر خوب نباید فقط به کارهای انجام گرفته توجه کند و آمار آنها را اعلام کند، بلکه باید فهرست کارهایی را که می توانسته انجام دهد، ولی انجام نداده و یا می توانسته بهتر، سریع تر، ارزان تر، زیباتر، با امکانات و نیروی انسانی کمتر انجام دهد ولی غافل مانده و فراموش شده نیز توجه کند.
اولیای خدا که بهترین عبادت ها را داشته اند، در مناجات ها نقاط ضعف خود را با خداوند مطرح می کردند.
قرآن، علم بشر را اندک می داند،(وَ مٰا أُوتِیتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلاّٰ قَلِیلاً)(2) حتی پیامبرش را فارغ التحصیل نمی داند و سفارش می کند که از خداوند علم زیاد بخواهد.(قُلْ رَبِّ زِدْنِی عِلْماً)(3)
1. سوره ص، آیه 86.
2. سوره اسراء، آیه 85.
3. سوره طه، آیه 114.
ص:90
نگاه به راه های رفته نباید سبب غرور و رکود شود، بلکه باید به راه های نرفته نگریست تا همّت پیمودن آن را در خود ایجاد کنیم. البتّه توجّه به راه های رفته هم می تواند الهام بخش باشد که این راه را که خودت طی کردی، می توانی بهتر و عمیق تر هم باشی. چنانکه قرآن می فرماید: شما که ایمان آورده اید، گامی بلندتر، محکم تر و عمیق تر بردارید و ایمان خود را تقویت کنید.(یٰا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا آمِنُوا)(1)
33. تأمّل و تجدید نظر
از اموری که انگیزه کارکنان را بالا می برد آن است که بدانند مسئول و مدیر تعصّب خاصی روی یک فرد یا نظریه و فرضیه ندارد، او را اهل تأمّل و تجدید نظر بداند.
کارفرمایش شعار اینکه حرف مرد یکی است را قبول ندارد. استقامت و ایستادگی در هر راهی برای او ارزش نیست و آن استقامتی ارزش دارد که براساس حق باشد.(قٰالُوا رَبُّنَا اللّٰهُ ثُمَّ اسْتَقٰامُوا)(2) وگرنه بت پرستان هم در برابر انبیا شعار می دادند:(وَ انْصُرُوا آلِهَتَکُمْ)(3) بر بت ها مقاومت کنید. یا می گفتند: (إِنّٰا وَجَدْنٰا آبٰاءَنٰا) ما راهی را می رویم که نیاکان ما رفته اند.