30. پیشگام شدن مسئولان
اگر کارفرما و مسئول و مربّی پیشگام بوده و خود به آنچه می گوید، پیش از دیگران عمل کند، انگیزه دیگران بالا می رود.
1. سوره آل عمران، آیه 75.
2. سوره زمر، آیه 18.
ص:88
وقتی خداوند دستور صلوات بر پیامبر را صادر می کند، ابتدا می فرماید: خدا و فرشتگان پیوسته بر پیامبر صلوات می فرستند:(إِنَّ اللّٰهَ وَ مَلاٰئِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ)، آنگاه به مؤمنان دستور صلوات می دهد:(یٰا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیماً)(1)
انبیا مأمور بودند قبل از دیگران به گفتار و دعوت خود عمل کنند.(وَ أُمِرْتُ لِأَنْ أَکُونَ أَوَّلَ الْمُسْلِمِینَ)(2)
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در کندن خندق در جنگ احزاب، اولین کلنگ را خود به زمین زد و هرگاه رزمندگان به زمین سفتی می رسیدند، از آن حضرت استمداد می جستند. در جنگ ها، آن حضرت از همه مسلمانان پیشگام تر و به دشمن نزدیک تر بود.
31. آسان جلوه دادن امور
یکی از عواملی که انگیزه ها را بالا می برد آن است که در بیان و عمل، امور را ساده کنیم و قید و بندهای غیر لازم را برداریم. از بهترین کلماتی که شنیده ام این است:
تکلّف گر نباشد خوش توان زیست تعلّق گر نباشد، خوش توان مرد
قرآن می فرماید: ما قرآن را روان کردیم تا تذکّر پذیری شما آسان باشد.(وَ لَقَدْ یَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّکْرِ)(3) به ما نیز سفارش شده کلامی ساده و روان داشته باشیم.(قَوْلاً مَیْسُوراً)(4)
1. سوره احزاب، آیه 56.
2. سوره زمر، آیه 12.
3. سوره قمر، آیه 17.
4. سوره اسراء، آیه 28.
ص:89
قرآن کریم در وصف پیامبر اسلام می فرماید:(وَ مٰا أَنَا مِنَ الْمُتَکَلِّفِینَ)(1) به مردم اعلام کن که من خود و دیگران را به زحمت نمی اندازم.
هرچه تجمّلات و توقّعات بیشتر شود، انگیزه ها کمتر می شود. اگر مهمانی ها و ازدواج ها ساده باشد، تحقّق آنها بیشتر خواهد شد. گاهی این قیود و آداب و عادات و رسوم دست و پاگیر از نیاکان به جا مانده است. گاهی برخاسته از توهمات و خیالات خودمان است. گاهی بخاطر چشم و هم چشمی پیش می آید.
جمعیت مساجدی که امام جماعت، نمازش را روان و به دور از تکلف می خواند، بیشتر از مساجدی است که نمازجماعت آن با انواع امور مخلوط شده است.
32. توجّه به امور فراموش شده
مدیر خوب نباید فقط به کارهای انجام گرفته توجه کند و آمار آنها را اعلام کند، بلکه باید فهرست کارهایی را که می توانسته انجام دهد، ولی انجام نداده و یا می توانسته بهتر، سریع تر، ارزان تر، زیباتر، با امکانات و نیروی انسانی کمتر انجام دهد ولی غافل مانده و فراموش شده نیز توجه کند.
اولیای خدا که بهترین عبادت ها را داشته اند، در مناجات ها نقاط ضعف خود را با خداوند مطرح می کردند.
قرآن، علم بشر را اندک می داند،(وَ مٰا أُوتِیتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلاّٰ قَلِیلاً)(2) حتی پیامبرش را فارغ التحصیل نمی داند و سفارش می کند که از خداوند علم زیاد بخواهد.(قُلْ رَبِّ زِدْنِی عِلْماً)(3)
1. سوره ص، آیه 86.
2. سوره اسراء، آیه 85.
3. سوره طه، آیه 114.
ص:90
نگاه به راه های رفته نباید سبب غرور و رکود شود، بلکه باید به راه های نرفته نگریست تا همّت پیمودن آن را در خود ایجاد کنیم. البتّه توجّه به راه های رفته هم می تواند الهام بخش باشد که این راه را که خودت طی کردی، می توانی بهتر و عمیق تر هم باشی. چنانکه قرآن می فرماید: شما که ایمان آورده اید، گامی بلندتر، محکم تر و عمیق تر بردارید و ایمان خود را تقویت کنید.(یٰا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا آمِنُوا)(1)