6. فضاسازی و مدیریّت مکان
تغییر مکان گاهی انگیزه را زیاد می کند. مکانی که ما در آن هستیم، در روحیه و عمل ما اثر مطلوب یا نامطلوب می گذارد. آراستگی، روشنایی و نور؛ گرما و سرما، دور و نزدیک بودن، أمن و ناأمن بودن، آثار تاریخی، تفریحی، معنوی و تجهیزات، هریک در ایجاد نشاط و انگیزه و استحکام اراده سهمی دارد.
مکان هر کاری باید متناسب با آن کار باشد؛ مکان عبادت، مکان مطالعه، مکان کار وفعالیت، مکان خواب واستراحت محل گفتگو ومذاکره، محل گردش وتفریح، هر کدام ویژگی ها و استانداردهای خود را می طلبد تا انگیزه در کار را افزایش دهد.
در تاریخ آمده است که در زمانی می خواستند در نقطه ای از شهر بیمارستانی بسازند، با دانشمند بزرگ اسلامی جناب زکریای رازی مشورت کردند. ایشان فرمود: قطعه گوشتی را چهار قسمت کنید، ودر چهار منطقه شهر آویزان کنید، هر کجا این گوشت دیرتر فاسد شد، پیداست هوای آنجا بهتر است، در آنجا بیمارستان بسازید.
ما باید در جاهایی که پارک و فضای سبز وجود دارد، کتابخانه درست کنیم و محل فکر و اندیشه و آموزش را با طراوت و سرسبز کنیم. به فضای سبز مدرسه و آموزشکده های فرزندان توجه کنیم و تأثیرش را در موفقیت بیشتر آنان مشاهده کنیم.
و حال آنکه ما کتابخانه را در محلی نامناسب، اتاق پذیرایی را که سالی چند بار مهمان داریم، مفصل درست می کنیم، امّا اتاق مطالعه و درس فرزندانمان را که در طول سال از آن استفاده می کنند تنگ و نامناسب.
ص:66
7. دوستان هم سلیقه
رفقای هم فکر و هم سلیقه، انگیزه های یکدیگر را تقویت می کنند.
حضرت موسی علیه السلام همکاری برادرش هارون را از خداوند درخواست کرد.(1) پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله میان افرادی که با هم سنخیت داشتند، عقد برادری خواندند؛ مانند سلمان و ابوذر، ابوبکر وعمر، امام علی وخودش و همچنین بین بانوان همفکر و هم سلیقه، عقد خواهری خواندند. لذا در پیشامدها و کارها، افراد هم سلیقه با هم شریک می شدند.
بخش مهمی از توفیقات فرهیختگان به خاطر همفکری و همکاری همسران و خانواده آنان است. راستی اگر مدرک دکتری یا اجتهاد را به مردی می دهند، سزاوار است یک دکترای افتخاری هم به همسر همدل و هم فکر و زمینه ساز او داده شود.
نمونه همفکری در کار خیر: پیامبر اکرم و حضرت خدیجه، امام علی و حضرت فاطمه، حضرت ابراهیم و هاجر و اسماعیل صلوات الله علیهم و نمونه همفکری در کار شرّ، ابولهب و همسرش می باشد.
رسول خدا می خواست دور مدینه را خندق بکند فرمود: ده نفر ده نفر شوید و شروع کنید به کندن خندق و هر کدام بروید و ده نفر مثل خودتان را پیدا کنید.
از چیزهایی که انگیزه نیک انسان را زیاد می کند، داشتن دوست بهتر وبالاتر از خود است. مثلا اگر آن دوست نمره هفده آورد من هم می خواهم نمره هفده بیاورم، اگر او بیست آورد، من هم بیست بیاورم. یعنی ایجاد مسابقه ورقابت مثبت و رشد و ترقی در کمالات. امّا اگر رفیقش از خودش
1. سوره طه، آیه 30.
ص:67
پایین تر باشد، سست می شود. در بسیاری از موارد افراد وقتی دیدند دوست و رقیبشان فعال است، آنها هم فعال تر می شوند.
8. مقبولیت مدیر
مدیری که در نزد کارکنانش از مقبولیت علمی، ایمانی و رفتاری برخوردار است، خود به خود در قلب آنان جای پیدا کرده و انگیزه کارمندانش را برای کار، حفظ و تقویت می کند.
زیردستان فطرتاً از کسی متابعت می کنند که وی را قبول داشته باشند. امّا مدیری که در ذهن زیردستانش جایگاهی ندارد، کم کاری، مسامحه و سستی در آن محیط دور از انتظار نیست.
دانش آموزانی که مدیر و معلمشان محبوب و مورد قبول آنان است، انگیزه درس خواندن و تلاش برای پیشرفت در آنها بیشتر است.