1. برنامه ریزی و نظم
برنامه ریزی انسان را مقیّد می کند و موجب می گردد تا آسان تر بر راحت طلبی ها پیروز شود. به ویژه برنامه ریزی های اجتماعی افراد سست و بی انگیزه را هم به دنبال خویش می کشاند. به عنوان مثال:
اداراتی که برنامه منظم برای نماز دارند و اکثریت در نماز شرکت می کنند، دیگرانی را که سست هستند تشویق می کند.
نظم و برنامه ریزی دقیق حرکت ماشین ها و قطارها و هواپیماها، انگیزه مردم را در حضور به موقع بیشتر می کند.
در ماه رمضان که خانواده برای روزه گرفتن برنامه دارند، برای اهل خانه روزه گرفتن آسان تر از غیر ماه رمضان است که برنامه ای برای روزه گرفتن در کار نیست.
وقتی برنامه ریزی شد، آدمهای بی انگیزه هم انگیزه دار می شوند.
امام رضا علیه السلام می فرماید: موقع نماز که شد، تا گفتند: «حیّ علی الصلاه» چنان به طرف مسجد بروید تا آن کسی که اهل مسجد و نماز نیست بگوید: همه که دارند نماز می خوانند، پس من هم نماز بخوانم.
آری، باید در خانه و جامعه و اداره و مکان های عمومی چنان فضاسازی کنیم که همه ی افراد برای انجام تکالیف فردی و اجتماعی خود انگیزه بیشتری پیدا کنند.
نظم و هماهنگی برای انسان بسیار جذّاب و دلپسند است.
ص:61
زیبایی، محصول نظم و تناسب در اشیا می باشد. خداوند در آفرینش جهان همه چیز را به اندازه و با نظم آفریده است؛(إِنّٰا کُلَّ شَیْ ءٍ خَلَقْنٰاهُ بِقَدَرٍ)(1) و آسمان را برافراشت و میزان و معیار قرار داد.(وَ السَّمٰاءَ رَفَعَهٰا وَ وَضَعَ الْمِیزٰانَ)(2) شب و روز و خورشید و ماه هرکدام را در جای خود قرار داد و رشد و تعالی انسان را در پرتو نظم و برنامه تعریف کرد.
اسلام عزیز عبادات را در قالب نظم خاصی تنظیم فرموده است. نماز در وقت هایی خاص، روزه در ماهی خاص، حج در موسمی خاص، نماز قبل از وقت باطل و نماز اول وقت بهترین است و نماز با تأخیر مشمول کسری ثواب است و نماز بعد از وقت مجازات دارد.
نظم در زندگی افراد، خوشایند ناظران است و انگیزه عمل را در آنان تقویت می کند.
بزرگی گفته است: برنامه ریزی، وقت انسان را زیاد می کند.
در حقیقت نظم و برنامه ریزی در هر کاری، بهره وری را بالا می برد.