11. توجه به فداکاری بزرگان
از اموری که انگیزه را زیاد می کند، توجّه به فداکاری و پشتکار دیگران است. به چند نمونه توجه کنید:
1 - خداوند به پیامبرش می فرماید: صبر کن همان گونه که پیامبران اولواالعزم قبل از تو صبر کردند.(فَاصْبِرْ کَمٰا صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ)(4)
2 - قرآن می فرماید:(وَ کَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قٰاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ فَمٰا وَهَنُوا لِمٰا أَصٰابَهُمْ فِی
1. سوره آل عمران، آیه 41.
2. سوره فتح، آیه 20.
3. سوره توبه، آیه 58.
4. سوره احقاف، آیه 35.
ص:50
سَبِیلِ اللّٰهِ وَ مٰا ضَعُفُوا وَ مَا اسْتَکٰانُوا وَ اللّٰهُ یُحِبُّ الصّٰابِرِینَ)(1) و چه بسیار پیامبرانی که همراه او توده های انبوه کارزار کردند و در برابر آنچه در راه خدا به ایشان رسید، سستی نورزیدند و ناتوان نشدند و تسلیم (دشمن) نگردیدند و خداوند شکیبایان را دوست دارد.
3 - سالیان پیش منافقان کوردل در میان نمازگزاران نماز جمعه در دانشگاه تهران، انفجاری ایجاد کردند که جمعی از نمازگزاران نیز شهید شدند، ولی رهبر جمهوری اسلامی با همان صلابت خطبه را ادامه داد.
4 - هنگام تدریس آیت اللّه میرزا جواد تبریزی، شهر قم توسط هواپیماهای عراقی چنان بمباران شد که محلّ درس به شدّت لرزید، ایشان فقط یک کلمه گفت: «لا اله الاّ اللّه» و سپس درس را ادامه دادند.
5 - آیت اللّه اعتمادی به محل درس آمد و بعد از تدریس به شاگردانش فرمود: اگر درس دیگری ندارید و خواستید، در تشییع جنازه مادرم شرکت کنید. من حاضر نشدم به خاطر فوت مادرم درس شما را تعطیل کنم.
6 - آیت اللّه ستوده بر خلاف معمول کمی دیر به درس آمد و پس از درس به شاگردان گفت: همسرم بیمار بود و از دنیا رفت، فکر کردم درس شما تعطیل نشود با چند دقیقه تأخیر به محلّ درس آمدم و اکنون که درس تمام شده به تشییع جنازه می روم.
7 - آیت اللّه بحرالعلوم فرزندش را هنگام سحر بیدار کرد تا با هم به حرم حضرت علی علیه السلام بروند. در راه فقیری که از مردم گدایی می کرد را به او نشان داد و فرمود: این فقیر برای به دست آوردن مقدار کمی پول سحرخیزتر از ما بوده است.
1. سوره نساء، آیه 146.
ص:51
12. همراهی با هستی
قرآن بارها از تسبیح، قنوت، سجده و اطاعت موجودات سخن به میان آورده تا به انسان بگوید حیوانات و نباتات و جمادات که پایین تر از تو هستند و برای شما آفریده شده اند، همگی مشغول بندگی خدا هستند و فرشتگان معصوم نیز پیوسته و بدون سستی و خستگی در حال اطاعت و عبادت هستند. تنها تو هستی که با بی تفاوتی از عبادت و بندگی خدا شانه خالی می کنی.
آری، توجّه به اینکه همه هستی مطیع فرمان خدایند، می تواند انگیزه انسان را برای بندگی خدا بیشتر کند.
13. فهمیدن فلسفه و راز امور
در فهمیدن لذّتی است که در لذائذ دیگر نیست. گاهی کسالت و بی انگیزگی برای آن است که آثار و برکات و اسرار چیزی را نمی دانیم. نمی دانیم چرا باید اینکار را بکنیم، چرا باید این درس را بخوانیم، چرا باید این رابطه را برقرار کنیم. امام رضا علیه السلام می فرماید: اگر مردم خوبی و زیبایی و ارزش کلام ما را می دانستند، حتماً از ما پیروی می کردند.(1)
اگر از افرادی که نسبت به نماز کاهلی می کنند دلیل کارشان را بپرسیم، خواهند گفت: چرا باید نماز بخوانیم؟ نماز چه اثری دارد؟ خداوند چه نیازی به آن دارد؟ و این به خاطر آن است که ناآگاهند و مزه و شیرینی نماز را نچشیده اند و این مسئولیت به دوش اهل علم و قلم و هنر است که مزه فهمیدن اسرار و لطائف را تا آنجا که ممکن است به دیگران بچشانند.
1. بحارالانوار، ج 2، ص 30.
ص:52
قرآن برای دعوت به نماز می فرماید: نماز و عبادت تشکر از نعمت های اوست و هر عقل و وجدانی تشکر در برابر نعمت ها را لازم می داند.(اعْبُدُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ)(1) در جای دیگر می فرماید: نماز، یاد خداست.(وَ أَقِمِ الصَّلاٰهَ لِذِکْرِی)(2) و یاد خدا تنها وسیله آرامش دلهاست.(أَلاٰ بِذِکْرِ اللّٰهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ)(3)
در آیه دیگر می فرماید: نماز، سبب محو گناهان است.(إِنَّ الْحَسَنٰاتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئٰاتِ)(4)
در جای دیگر می فرماید: نماز، انسان را از فحشا و منکر بازمی دارد.(إِنَّ الصَّلاٰهَ تَنْهیٰ عَنِ الْفَحْشٰاءِ وَ الْمُنْکَرِ)(5) آری، همان گونه که اگر لباس ما سفید باشد روی زمین کثیف نمی نشینیم، اگر ما اهل نماز شدیم از بسیاری از آلودگی ها دوری خواهیم کرد. اگر دانش آموز و دانشجو بداند که چرا باید ریاضی وشیمی بخواند و در آینده چه نیازی به این علوم دارد، بی شک انگیزه او در تحصیل تقویت خواهد شد.