9. دیدن آثار و نشانه ها
از اموری که انگیزه را بالا می برد، دیدن آثار و نشانه های عمل است. پیراهنی که بوی یوسف دارد، در یعقوبی که در فراقش آنقدر اشک ریخته تا کم بینا شده، هیجان به وجود می آورد.
زائران مکه و مدینه و عتبات همین که نگاهشان به گنبد و مناره های مشاهد مشّرفه می افتد، حالاتشان تغییر می یابد.
دو دوست علاقمند که مدّت ها یکدیگر را ندیده اند، همین که به استقبال یکدیگر می روند و مرکب و ماشین و آثار دیگر متعلق به دوستشان را مشاهده می کنند، نشاطشان افزون تر می شود.
حضرت زکریّا علیه السلام که تا دوران پیری دارای فرزند نشد و همسری عقیم و نازا داشت، هنگامی که آثار و برکات وجودی کودکی همچون حضرت مریم و نزول مائده آسمانی را دید، برای فرزندار شدن خود دست به دعا برداشت:(رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّهً طَیِّبَهً)(2) البتّه هنگامی که دعایش مستجاب و بشارت فرزند به او داده شد، مضطرب و نگران شده و از خداوند نشانه و آثار خواست:(رَبِّ اجْعَلْ لِی آیَهً) خداوند فرمود: علامت این وعده آن است که تا سه روز قدرت سخن گفتن از تو گرفته می شود:(آیَتُکَ أَلاّٰ تُکَلِّمَ النّٰاسَ
1. سوره نساء، آیه 104.
2. سوره آل عمران، آیه 38.
ص:49
ثَلاٰثَهَ أَیّٰامٍ)(1) دیدن این اثر و نشانه زکریّا را آرام کرد.
خداوند در قرآن به مؤمنان وعده نصرت و پیروزی و درآمد می دهد، ولی برای ایجاد انگیزه می فرماید:(فَعَجَّلَ لَکُمْ هٰذِهِ)(2) بخشی از آن وعده را زودهنگام برای شما قرار دادم تا مطمئن شوید تمام وعده ها عملی می شود.
10. شناخت اهداف مخالفان
گاهی اعتراضات و گلایه های مخالفان، انگیزه انسان را نسبت به کار کم می کند. اگر ما ریشه و عمق اعتراض ها را بدانیم، به کار خود ادامه می دهیم و دلسرد نخواهیم شد. قرآن خطاب به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید:(وَ مِنْهُمْ مَنْ یَلْمِزُکَ فِی الصَّدَقٰاتِ فَإِنْ أُعْطُوا مِنْهٰا رَضُوا)(3) بعضی از مردم در باره تقسیم زکات نیش و زخم زبان به تو می زنند، امّا در حقیقت این اعتراضات برای آن است که از زکات چیزی نصیب آنان نمی شود، و اگر مقداری از زکات به آنان داده شود، راضی می شوند.
11. توجه به فداکاری بزرگان
از اموری که انگیزه را زیاد می کند، توجّه به فداکاری و پشتکار دیگران است. به چند نمونه توجه کنید:
1 - خداوند به پیامبرش می فرماید: صبر کن همان گونه که پیامبران اولواالعزم قبل از تو صبر کردند.(فَاصْبِرْ کَمٰا صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ)(4)
2 - قرآن می فرماید:(وَ کَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قٰاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ فَمٰا وَهَنُوا لِمٰا أَصٰابَهُمْ فِی
1. سوره آل عمران، آیه 41.
2. سوره فتح، آیه 20.
3. سوره توبه، آیه 58.
4. سوره احقاف، آیه 35.
ص:50
سَبِیلِ اللّٰهِ وَ مٰا ضَعُفُوا وَ مَا اسْتَکٰانُوا وَ اللّٰهُ یُحِبُّ الصّٰابِرِینَ)(1) و چه بسیار پیامبرانی که همراه او توده های انبوه کارزار کردند و در برابر آنچه در راه خدا به ایشان رسید، سستی نورزیدند و ناتوان نشدند و تسلیم (دشمن) نگردیدند و خداوند شکیبایان را دوست دارد.
3 - سالیان پیش منافقان کوردل در میان نمازگزاران نماز جمعه در دانشگاه تهران، انفجاری ایجاد کردند که جمعی از نمازگزاران نیز شهید شدند، ولی رهبر جمهوری اسلامی با همان صلابت خطبه را ادامه داد.
4 - هنگام تدریس آیت اللّه میرزا جواد تبریزی، شهر قم توسط هواپیماهای عراقی چنان بمباران شد که محلّ درس به شدّت لرزید، ایشان فقط یک کلمه گفت: «لا اله الاّ اللّه» و سپس درس را ادامه دادند.
5 - آیت اللّه اعتمادی به محل درس آمد و بعد از تدریس به شاگردانش فرمود: اگر درس دیگری ندارید و خواستید، در تشییع جنازه مادرم شرکت کنید. من حاضر نشدم به خاطر فوت مادرم درس شما را تعطیل کنم.
6 - آیت اللّه ستوده بر خلاف معمول کمی دیر به درس آمد و پس از درس به شاگردان گفت: همسرم بیمار بود و از دنیا رفت، فکر کردم درس شما تعطیل نشود با چند دقیقه تأخیر به محلّ درس آمدم و اکنون که درس تمام شده به تشییع جنازه می روم.
7 - آیت اللّه بحرالعلوم فرزندش را هنگام سحر بیدار کرد تا با هم به حرم حضرت علی علیه السلام بروند. در راه فقیری که از مردم گدایی می کرد را به او نشان داد و فرمود: این فقیر برای به دست آوردن مقدار کمی پول سحرخیزتر از ما بوده است.
1. سوره نساء، آیه 146.
ص:51