سرزمین بلازده این قوم در برابر شماست
پنجمین سرگذشتى که در این سوره و در این سلسله آیات آمده وفشرده اى از آن به عنوان یک درس آموزنده بازگو شده، ماجراى لوط است که طبق صریح قرآن همزمان و معاصر با ابراهیم بوده و از پیامبران بزرگ خداست. (501)
نام لوط در آیات زیادى از قرآن آمده و کراراً درباره او و قومش بحث شده و مخصوصاً سرنوشت دردناک این قوم منحرف به روشن ترین صورتى تبیین گشته است. (502)
نخست مى گوید: «لوط از رسولان ما بود» (وَ إِنَّ لُوطًا لَمِنَ الْمُرْسَلِینَ).
و بعد از بیان این اجمال، طبق روش اجمال و تفصیل که قرآن دارد به شرح قسمتى از ماجراى او پرداخته، مى گوید: «به خاطر بیاور زمانى را که لوط و خاندانش را همگى نجات دادیم» (إِذْ نَجَّیْنَاهُ وَ أَهْلَهُ أَجْمَعِینَ).
«جز همسرش، پیرزنى که در میان بازماندگان باقى ماند» (إِلاَّ عَجُوزًا فِى الْغَابِرِینَ).(503)
همسران نوح و لوط، زنانى ناشایست
(ضَرَبَ اللهُ مَثَلا لِّلَّذِینَ کَفَرُوا اِمْرَأَةَ نُوحٍ وَامْرَأَةَ لُوطٍ کَانَتَا تَحْتَ عَبْدَیْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَیْنِ فَخَانَتَاهُمَا فَلَمْ یُغْنِیَا عَنْهُمَا مِنَ اللهِ شَیْئآ وَقِیلَ ادْخُلاَ النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِینَ).
خداوند براى کسانى که کافر شده اند، به همسر نوح و همسر لوط مثل زده است، آن دو تحت سرپرستى دو بنده صالح از بندگان ما بودند، ولى به آن دو خیانت کردند و ارتباط با این دو (پیامبر) سودى به حالشان نداشت، و به آنها گفته شد: «همراه کسانى که وارد آتش مى شوند، وارد شوید!». (سوره تحریم، آیه 9)
تفسیر :
آن گاه بار دیگر به ماجراى همسران پیامبر (صلی الله علیه و آله) بازمى گردد و براى اینکه درس عملى زنده اى به آنها بدهد به ذکر سرنوشت فشرده دو نفر از زنان بى تقوا که در خانه دو پیامبر بزرگ خدا بودند و سرنوشت دو زن مومن و ایثارگر که یکى از آنها در خانه یکى از جبّارترین مردان تاریخ بود مى پردازد.
نخست مى فرماید: «خداوند مثلى براى کافران زده است، مثلى به همسر نوح و همسر لوط» (ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِلَّذِینَ کَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَ امْرَأَتَ لُوطٍ). (504)
«آنها تحت سرپرستى دو بنده از بندگان صالح ما بودند، ولى به آن دو خیانت کردند» (کَانَتَا تَحْتَ عَبْدَیْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَیْنِ فَخَانَتَاهُمَا).
«امّا ارتباط آنها با این دو پیامبر بزرگ سودى به حالشان در برابر عذاب الهى نداشت و به آنها گفته شد که وارد در آتش شوید همراه کسانى که وارد مى شوند» (فَلَمْ یُغْنِیَا عَنْهُمَا مِنَ اللَّهِ شَیْئًا وَ قِیلَ ادْخُلاَ النَّارَ مَعَالدَّاخِلِینَ).
و به این ترتیب، به دو همسر پیامبر (صلی الله علیه و آله) که در ماجراى افشاى اسرار و آزار آن حضرت دخالت داشتند هشدار مى دهد که گمان نکنند همسرى پیامبر (صلی الله علیه و آله) به تنهایى مى تواند مانع کیفر آنها باشد، همان گونه که رابطه همسران نوح و لوط به خاطر خیانت از خاندان نبوّت و وحى قطع شد و گرفتار عذاب الهى شدند.
و در ضمن هشدارى است به همه مومنان در تمام قشرها که پیوندهاى خود را با اولیاءاللّه در صورت گناه و عصیان، مانع عذاب الهى نپندارند.
در بعضى از کلمات مفسّران آمده است که اسم همسر حضرت نوح «والهة» و اسم همسر حضرت لوط «والعة» بوده است.(505)
و بعضى عکس این را نوشته اند، یعنى نام همسر نوح را «والعه» و همسر لوط را «والهه» یا «واهله» گفته اند. (506)
به هر حال این دو زن به این دو پیامبر بزرگ خیانت کردند. البتّه خیانت آنها هرگز انحراف از جادّه عفت نبود، زیرا هرگز همسر هیچ پیامبرى به بى عفّتى آلوده نشده است، چنانکه در حدیثى از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) صریحاً آمده است: «ما بَغَت إمرَأةُ نَبِىٍّ قَطُّ؛ همسر هیچ پیامبرى هرگز آلوده عمل منافى عفّت نشد». (507)
خیانت همسر لوط این بود که با دشمنان آن پیامبر همکارى مى کرد و اسرار خانه او را به دشمن مى سپرد و همسر نوح نیز چنین بود.
راغب در مفردات مى گوید: «خیانت» و«نفاق» یک حقیقت است، جز اینکه «خیانت» در مقابل عهد و امانت گفته مى شود و «نفاق» در مسائل دینى.
تناسب این داستان با داستان افشاى اسرار خانه پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) نیز ایجاب مى کند که منظور از خیانت همین باشد.
به هر حال آیه فوق امیدهاى کاذب افرادى را که گمان مى کنند تنها ارتباط با شخص بزرگى همچون پیامبر(صلی الله علیه وآله)مى تواند مایه نجات آنها گردد (هرچند در عمل آلوده باشند) قطع مى کند، تا هیچ کس از این نظر براى خود مصونیتى قائل نشود، لذا در پایان آیه مى گوید: «به آنها گفته مى شود با سایر دوزخیان وارد جهنّم شوید» یعنى میان شما و دیگران از این نظر هیچ امتیازى نیست.(تفسیر نمونه، ج24، ص312-314).