و این هم سرنوشت آلودگان!
سرانجام دعاى لوط مستجاب شد، و فرمان مجازات سخت و سنگین این قوم تبهکار، از سوى پروردگار صادر گردید، فرشتگانى که مأمور عذاب بودند، قبل از آن که به سرزمین لوط (علیه السلام) براى انجام مأموریت خود بیایند، به سرزمینى که ابراهیم (علیه السلام) در آن بود، براى اداى رسالتى دیگر، یعنى بشارت ابراهیم (علیه السلام) به تولد فرزندان رفتند.
آیات فوق، نخست داستان برخورد آنها با ابراهیم (علیه السلام) را بیان کرده مى گوید : «هنگامى که فرستادگان ما به سراغ ابراهیم با بشارت، آمدند (و او را به تولد «اسحاق» و «یعقوب» نوید دادند) افزودند، ما اهل این شهر و آبادى را (اشاره به شهرهاى قوم لوط) هلاک خواهیم کرد؛ چرا که اهل آن ظالم و ستمگرند» (وَ لَمّا جاءَتْ رُسُلُنا إِبْراهِیمَ بِالْبُشْرى قالُوا إِنّا مُهْلِکُوا أَهْلِ هذِهِ الْقَرْیَةِ إِنَّ أَهْلَها کانُوا ظالِمِینَ).
تعبیر به «هذِهِ الْقَرْیَةِ» (این آبادى) دلیل بر این است که شهرهاى قوم لوط در مجاورت سرزمین ابراهیم (علیه السلام) بود.
و تعبیر به «ظالم» به خاطر آن است که: آنها، هم بر خویشتن ظلم مى کردند که راه شرک و فساد اخلاق و بى عفتى را پیش گرفته بودند، و هم بر دیگران، که ظلم و ستم آنها حتى شامل عابرین و کاروان هائى که از آن سرزمین عبور مى کردند، مى شد. هنگامى که ابراهیم این سخن را شنید، نگران لوط پیامبر بزرگ خدا شد «گفت: در این آبادى لوط است»! (قَالَ إِنَّ فِیهَا لُوطآ).
اما فوراً در پاسخ او «گفتند: (نگران مباش) ما به کسانى که در این سرزمین هستند آگاه تریم» (قَالُوا نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَنْ فِیهَا).
ما هرگز تر و خشک را با هم نمى سوزانیم، برنامه ما کاملاً دقیق و حساب شده است.
و افزودند: «ما قطعاً لوط و خانواده اش را نجات خواهیم داد، جز همسرش که در میان قوم باقى خواهد ماند»! (لَنُنَجِّیَنَّهُ وَأَهْلَهُ إِلاَّ امْرَأَتَهُ کَانَتْ مِنَ الْغَابِرِینَ).
از این آیه، به خوبى استفاده مى شود: در تمام آن شهرها و آبادى ها، تنها یک خانواده مومن و پاک بود، و خداوند هم به موقع آنها را رهائى بخشید، چنان که در آیه 36 سوره «ذاریات» مى خوانیم: (فَمَا وَجَدْنَا فِیهَا غَیْرَ بَیْتٍ مِّنَ الْمُسْلِمِینَ) «ما در آنجا جز یک خانواده مسلمان نیافتیم» و تازه همسر لوط نیز از صف مومنان خارج بود، و لذا محکوم به عذاب شد.
تعبیر به «غابِرِیْن» جمع «غابر» به معنى کسى است که همراهانش بروند و او بماند، زنى که در خانواده نبوت بوده، نمى بایست از «مسلمین و مومنین» جدا شود، اما کفر، شرک و بت پرستى او سبب جدائیش گردید.
و از اینجا روشن مى شود: انحراف او تنها از نظر عقیده بود، بعید نیست این انحراف را از محیط خود گرفته باشد، ولى در آغاز مومن و موحد بوده است. و به این ترتیب: ایرادى متوجه «لوط» (علیه السلام) نخواهد شد که چرا با چنین زنى ازدواج کرده است؟!
ضمناً اگر مومنان دیگرى به «لوط» گرویده بودند، حتماً قبل از این ماجرا از آن سرزمین آلوده هجرت کرده بودند، تنها لوط بود و خانواده اش که مى بایست تا آخرین ساعتى که احتمال تأثیر تبلیغ و انذار مى داد، در آنجا بماند.(تفسیر نمونه، ج16، ص276-278).
سرانجام همسر لوط
(وَإِنَّ لُوطآ لَّمِنَ الْمُرْسَلِینَ * إِذْ نَجَّیْنَاهُ وَأَهْلَهُ أَجْمَعِینَ * إِلاَّ عَجُوزآ فِى الْغَابِرِینَ)
و (همچنین) لوط از پیامبران (ما) بود. * (به خاطر بیاور) زمانى را که او و خاندانش را همگى نجات دادیم، * مگر پیرزنى که از بازماندگان بود (و به سرنوشت گناهکاران گرفتار شد).
(سوره صافات، آیات 133-135)
تفسیر :
سرزمین بلازده این قوم در برابر شماست
پنجمین سرگذشتى که در این سوره و در این سلسله آیات آمده وفشرده اى از آن به عنوان یک درس آموزنده بازگو شده، ماجراى لوط است که طبق صریح قرآن همزمان و معاصر با ابراهیم بوده و از پیامبران بزرگ خداست. (501)
نام لوط در آیات زیادى از قرآن آمده و کراراً درباره او و قومش بحث شده و مخصوصاً سرنوشت دردناک این قوم منحرف به روشن ترین صورتى تبیین گشته است. (502)
نخست مى گوید: «لوط از رسولان ما بود» (وَ إِنَّ لُوطًا لَمِنَ الْمُرْسَلِینَ).
و بعد از بیان این اجمال، طبق روش اجمال و تفصیل که قرآن دارد به شرح قسمتى از ماجراى او پرداخته، مى گوید: «به خاطر بیاور زمانى را که لوط و خاندانش را همگى نجات دادیم» (إِذْ نَجَّیْنَاهُ وَ أَهْلَهُ أَجْمَعِینَ).
«جز همسرش، پیرزنى که در میان بازماندگان باقى ماند» (إِلاَّ عَجُوزًا فِى الْغَابِرِینَ).(503)