1. تطمیع و تهدید
همان گونه که دیدیم، همسر عزیز و زنان مصر براى رسیدن به مقصود خود از امور مختلفى استفاده کردند: اظهار عشق، علاقه شدید، تسلیم محض، بعد از آن تطمیع و سپس تهدید. به تعبیرى دیگر توسّل به شهوت و زر و سپس زور.
و اینها اصول متّحدالمآلى است که همه خودکامگان و طاغوت ها در هر عصر و زمانى به آن متوسّل مى شدند.
حتّى خود ما مکرّر دیده ایم، آنها براى تسلیم کردن مردان حق، در آغاز جلسه نرمش فوق العاده و روى خوش نشان مى دهند و از طریق تطمیع و انواع کمک ها وارد مى شوند و در آخر همان جلسه به شدیدترین تهدیدها توسّل مى جویند و هیچ ملاحظه نمى کنند که این تناقض گویى آن هم در یک مجلس تا چه حد زشت، زننده و در خور تحقیر و انواع سرزنش هاست.
دلیل آن هم روشن است آنها هدفشان را مى جویند و وسیله براى آنان مهم نیست. به بیان دیگر، براى رسیدن به هدف، استفاده از هر وسیله اى را مجاز مى شمرند.
در این میان افراد ضعیف و کم رشد در مراحل نخستین، یا آخرین مرحله تسلیم مى شوند و براى همیشه به دامشان گرفتار مى گردند. امّا اولیاى حق با شجاعت و شهامتى که در پرتو نور ایمان یافته اند، همه این مراحل را پشت سر گذارده، سازش ناپذیرى خود را با قاطعیّت هر چه تمامتر نشان مى دهند، تا سرحدّ مرگ پیش مى روند و عاقبت آن هم پیروزى است، پیروزى خودشان ومکتبشان یا حدّاقل پیروزى مکتب.
2. ادّعاى بیجا
بسیارند کسانى که مانند زنان هوسباز مصر، هنگامى که در کنار گود نشسته اند خود را پاک و پاکیزه نشان مى دهند و لاف تقوا و پارسایى مى زنند و آلودگانى همچون همسر عزیز را در «ضلال مبین» مى بینند. امّا هنگامى که پایشان به میان گود کشیده شد در همان ضربه اوّل از پا در مى آیند و عملاً ثابت مى کنند که تمام آنچه مى گفتند حرفى بیش نبوده است. اگر همسر عزیز پس از سال ها نشست و برخاست با یوسف، گرفتار عشق او شد آنها در همان مجلس اوّل به چنین سرنوشتى گرفتار شدند و به جاى ترنج دست هاى خویش را بریدند.
3. چرا یوسف در جلسه زنان حضور یافت؟
در اینجا سؤالى پیش مى آید که چرا یوسف حرف همسر عزیز را پذیرفت و حاضر شد گام در مجلس همسر عزیز مصر بگذارد، مجلسى که براى گناه ترتیب داده شده بود یا براى تبرئه یک گناهکار؟
ولى با توجّه به اینکه یوسف ظاهراً بَرده و غلام بود و به ناچار باید در کاخ خدمت کند، ممکن است همسر عزیز از همین بهانه استفاده کرده و به بهانه آوردن ظرفى از غذا یا نوشیدنى پاى او را به مجلس کشانده باشد، در حالى که یوسف مطلقآ از این نقشه و مکر زنانه آگاهى نداشت؛ به خصوص اینکه گفتیم ظاهر تعبیر قرآن (اُخْرُجْ عَلَیْهِنَّ) نشان مى دهد که او در بیرون آن دستگاه نبود، بلکه در اتاق مجاور که محلّ غذا و میوه یا مانند آن بوده قرار داشته است.