جمعى از زنان مهاجر
(فَاسْتَجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّى لاَ أُضِیعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِّنْکُمْ مِّنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَى بَعْضُکُمْ مِّنْ بَعْضٍ فَالَّذِینَ هَاجَرُوا وَأُخْرِجُوا مِنْ دِیَارِهِمْ وَأُوذُوا فِى سَبِیلِى وَقَاتَلُوا وَقُتِلُوا
لاَکَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَیِّئَاتِهِمْ وَلاَدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِى مِنْ تَحْتِهَا الاْنْهَارُ ثَوَابآ مِنْ عِنْدِ اللهِ وَاللهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الثَّوَابِ)
پروردگارشان، درخواست آنها را پذیرفت؛ (و فرمود:) من عمل هیچ کس از شما را، زن باشد یا مرد، ضایع نخواهم کرد؛ شما از جنس یکدیگر (و پیرو یک آیین). لذا کسانى که در راه خدا هجرت کردند، و از خانه هاى خود رانده شدند و در راه من آزار دیدند، و جنگ کردند و کشته شدند، به یقین گناهانشان را مى بخشم؛ و آنها را در باغ هاى بهشتى، که از پاى درختانش نهرها جارى است، وارد مى کنم. این پاداشى است از طرف خداوند؛ و بهترین پاداش ها نزد خداست. (سوره آل عمران، آیه 195)
شأن نزول :
در آیات پیشین سخن درباره صاحبان عقل بود، در این آیه نتیجه اعمالشان را مورد توجّه قرار مى دهد. شروع آیه با «فاء تفریع» روشن ترین دلیل این پیوند است؛ با این حال در روایات و کلمات مفسّران شأن نزول هایى براى آیه آمده است که البتّه منافاتى با پیوستگى آیه با آیات قبل ندارد.
از جمله نقل شده است که: اُمّ سَلَمه (یکى از همسران رسول خدا) خدمت پیامبر (صلی الله علیه و آله) عرض کرد: در قرآن از جهاد و هجرت و فداکارى مردان فراوان بحث شده، آیا زنان هم در این قسمت سهمى دارند؟ آیه فوق نازل شد و به این سؤال پاسخ گفت.(398)
همچنین نقل شده است: على (علیه السلام) هنگامى که با فَواطم (فاطمه بنت اسد و فاطمه دختر پیامبر و فاطمه دختر زبیر) از مکّه به مدینه هجرت کرد، و امّ ایمن ـ یکى دیگر از زنان باایمان ـ در بین راه نیز به آنها پیوست، آیه فوق نازل گردید.(399)
همان طور که اشاره کردیم، وجود این شأن نزول ها براى آیه فوق منافاتى با پیوند آن با آیات قبل ندارد همان طور که بین این دو شأن نزول نیز منافاتى نیست (ر.ک: ج3، ص 284-285).(400)
مریم صدّیقه
(مَّا الْمَسِیحُ ابْنُ مَرْیَمَ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ وَأُمُّهُ صِدِّیقَةٌ کَانَا یَأْکُلاَنِ الطَّعَامَ انظُرْ کَیْفَ نُبَیِّنُ لَهُمُ الاْیَاتِ ثُمَّ انظُرْ أَنَّى یُؤْفَکُونَ)
مسیح فرزند مریم، فقط پیامبر (خدا) بود؛ پیش از وى نیز، پیامبرانى بودند؛ مادرش، زن بسیار راستگویى بود؛ هر دو، غذا مى خوردند؛ (با این حال، چگونه ادّعاى الوهیّت مسیح و پرستش مریم را دارید؟!) بنگر چگونه نشانه ها(ى حق) را براى آنها آشکار مى سازیم؛ سپس بنگر چگونه از حق منحرف مى شوند! (سوره مائده، آیه 75)
تفسیر :