2. چرا زانیه مقدم ذکر شده؟
بدون شک این عمل منافى عفت، از همه کس قبیح است، ولى از زنان، زشت تر و قبیح تر است؛ چرا که آنها از حجب و حیاى بیشترى برخوردارند، و شکستن آن، دلیل بر تمرد شدیدترى است.
از این گذشته، عواقب شوم این امر گرچه دامنگیر هر دو مى شود، اما در مورد زنان، عواقب شومش بیشتر است.
این احتمال نیز وجود دارد که: سر چشمه وسوسه این کار، بیشتر از ناحیه آنها صورت مى گیرد و در بسیارى از موارد، عامل اصلى محسوب مى شوند.
مجموع این جهات، سبب شده که زن آلوده، بر مرد آلوده در آیه فوق مقدم شده است.
ولى زنان و مردان پاکدامن و با ایمان از همه این مسائل برکنارند.
3. مجازات در حضور جمع چرا؟
آیه فوق که به صورت «امر» است وجوب حضور گروهى از مومنان را به هنگام اجراى حدّ زنا مى رساند، ولى ناگفته پیدا است قرآن شرط نکرده حتماً در ملاء عام این حکم اجرا شود، بلکه بر حسب شرائط و مصالح، متفاوت مى گردد حضور سه نفر و بیشتر کافى است، مهم آن است که قاضى تشخیص دهد حضور چه تعداد از مردم لازم است. (287)
فلسفه این حکم نیز روشن است؛ زیرا همان گونه که گفتیم :
اولاً: درس عبرتى براى همگان است و سبب پاکسازى اجتماع.
ثانیاً: شرمسارى مجرم مانع ارتکاب جرم در آینده خواهد شد.
ثالثاً: هر گاه اجراى حدّ، در حضور جمعى انجام شود، قاضى و مجریان حدّ متهم به سازش یا اخذ رشوه یا تبعیض و یا شکنجه دادن و مانند آن نخواهند شد.
رابعاً: حضور جمعیت، مانع از خودکامگى و افراط و زیاده روى در اجراى حدّ مى گردد.
خامساً: ممکن است مجرم بعد از اجراى حدّ به ساختن شایعات و اتهاماتى در مورد قاضى و مجرى حد بپردازد که حضور جمعیت موضع را روشن ساخته و جلوى فعالیت هاى تخریبى او را در آینده مى گیرد و فوائد دیگر.
4. حدّ زانى قبلاً چه بوده است؟
از آیات 15 و 16 سوره «نساء» چنین بر مى آید، قبل از نزول حکم سوره «نور» درباره زناکاران و زنان بد کار اگر محصنه بوده اند مجازات آنها زندان ابد، تعیین شده است (فَأَمْسِکُوهُنَّ فِى الْبُیُوتِ حَتَّى یَتَوَفَّاهُنَّ الْمَوْتُ) و در صورتى که غیر محصن بوده اند مجازات آنها ایذاء و آزار بوده است (فَاذُوهُما).
ولى مقدار این آزار معین نشده است، اما آیه مورد بحث، آن را در یک صد تازیانه محدود و معین نموده.
بنابراین، حکم اعدام در مورد محصنه جایگزین زندان ابد، و حکم یک صد تازیانه حدّ و حدودى براى حکم آزار است.(288)