2. آیا این یک حکم تکوینى است یا تشریعى
بدون شک قانون «نوریان مر نوریان را طالبند» و «ناریان مر ناریان را جاذبند» و ضرب المثل معروف «کند همجنس با همجنس پرواز» و همچنین ضرب المثلى که در عربى معروف است: «السِنخِیَّةُ عِلَّةُ الاِنضِمامِ»، همه اشاره به یک سنّت تکوینى است که «ذرّه ذرّه موجوداتى را که در ارض و سما است در بر مى گیرد که جنس خود را همچو کاه و کهربا جذب مى کنند».
همه جا همنوعان سراغ همنوعان مى روند، و هر گروه و هر دسته اى با هم سنخان خود گرم و صمیمى اند.
امّا این واقعیّت مانع از آن نخواهد بود که آیه بالا همانند آیه «الزّانِیَةُ لا یَنکِحَها إلّا زانَ أو مُشرِکٌ» اشاره به یک حکم شرعى باشد که ازدواج با زنان آلوده حدّاقل در مواردى که مشهور و معروف به عمل منافى عفّت اند، ممنوع است.
مگر همه احکام تشریعى ریشه تکوینى ندارد؟ مگر سنّت هاى الهى در تشریع و تکوین هماهنگ نیستند؟ (براى توضیح بیشتر به شرحى که ذیل آیه مزبور ذکر کردیم مراجعه فرمایید).
3. پاسخ به یک سؤال
در اینجا سؤالى مطرح است و آن این است که در طول تاریخ یا در محیط زندگى خود گاه مواردى را مى بینیم که با این قانون هماهنگ نیست. به عنوان مثال در خود
قرآن آمده است که همسر نوح و همسر لوط، زنان بدى بودند و به آنها خیانت کردند (156)و در مقابل، همسر فرعون از زنان باایمان و پاکدامن بود که گرفتار چنگال آن طاغوت بى ایمان گشته بود. (157)
در مورد پیشوایان بزرگ اسلام نیز کم و بیش نمونه هایى از این قبیل دیده شده است که تاریخ اسلام گواه آن است.
درپاسخ، علاوه بر اینکه هرقانون کلّى استثناهایى دارد، باید به دو نکته توجّه داشت :
1. در تفسیر آیه گفتیم که منظور اصلى از «خباثت» همان آلودگى به اعمال منافى عفّت است و «طیّب» بودن نقطه مقابل آن است؛ به این ترتیب، پاسخ سؤال روشن مى شود، زیرا هیچ یک از همسران پیامبران و امامان به طور قطع انحراف و آلودگى جنسى نداشتند و منظور از خیانت در داستان نوح و لوط جاسوسى کردن به نفع کفّار است، نه خیانت ناموسى.
اصولاً این عیب از عیوب تنفّرآمیز محسوب مى شود و مى دانیم محیط زندگى شخصى پیامبران از اوصافى که موجب نفرت مردم است باید پاک باشد، تا هدف نبوّت که جذب مردم به آیین خداست، عقیم نماند.
2. از این گذشته، همسران پیامبران و امامان در آغاز کار، حتّى کافر و بى ایمان هم نبودند و گاه بعد از نبوّت به گمراهى کشیده مى شدند که مسلّماً آنها نیز روابط خود را مانند سابق با آنها ادامه نمى دادند، همان گونه که همسر فرعون در آغاز که با فرعون ازدواج کرد، به موسى ایمان نیاورده بود. اصولاً موسى هنوز متولّد نشده بود، بعداً که موسى مبعوث شد ایمان آورد و چاره اى جز ادامه زندگى توأم با مبارزه نداشت، مبارزه اى که سرانجامش شهادت این زن باایمان بود (ر.ک: ج 14، ص 450 ـ 455).
ازدواج آسان
(أَنکِحُوا الاْیَامَى مِنْکُمْ وَالصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِکُمْ وَإِمَائِکُمْ إِنْ یَکُونُوا فُقَرَاءَ یُغْنِهِمْ اللهُ مِنْ فَضْلِهِ وَاللهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ * وَلْیَسْتَعْفِفِ الَّذِینَ لاَ یَجِدُونَ نِکَاحآ حَتَّىیُغْنِیَهُمُ اللهُ مِنْ فَضْلِهِ وَالَّذِینَ یَبْتَغُونَ الْکِتَابَ مِمَّا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ فَکَاتِبُوهُمْ إِنْ عَلِمْتُمْ فِیهِمْ خَیْرآ وَآتُوهُمْ مِّنْ مَّالِ اللهِ الَّذِى آتَاکُمْ وَلاَ تُکْرِهُوا فَتَیَاتِکُمْ عَلَى الْبِغَاءِ إِنْ أَرَدْنَ تَحَصُّنآ لِّتَبْتَغُوا عَرَضَ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَمَنْ یُکْرِهُّنَّ فَإِنَّ اللهَ مِنْ بَعْدِ إِکْرَاهِهِنَّ غَفُورٌ رَّحِیمٌ)
مردان و زنان بى همسر خود را همسر دهید، همچنین غلامان و کنیزان صالح و درستکارتان را؛ اگر فقیر و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بى نیاز مى سازد؛ (فضل) خداوند واسع و(از نیازهاى بندگان) آگاه است. * و کسانى که امکانى براى ازدواج نمى یابند، باید پاکدامنى پیشه کنند تا خداوند از فضل خود آنان را بى نیاز گرداند. و آن بردگانتان که خواستار قرارداد براى آزادى هستند، با آنان قرارداد ببندید اگر صلاحیت (زندگى مستقل را) در آنان احساس مى کنید؛ و چیزى از مال خدا را که به شما داده است به آنان بدهید. و کنیزان خود را براى دستیابى شما به متاع ناپایدار زندگى دنیا مجبور به خودفروشى نکنید. (به خصوص) اگر خودشان مى خواهند پاک بمانند. و هرکس آنها را (بر این کار) اجبار کند، (سپس پشیمان گردد، و توبه کند) خداوند بعد از این اجبار کردن آنها آمرزنده و مهربان است.
(سوره نور، آیات 32-33)
تفسیر :