دفاع از حقوق زنان
(وَ یَسْتَفْتُونَکَ فِى النِّسَاءِ قُلِ اللهُ یُفْتِیکُمْ فِیهِنَّ وَ مَا یُتْلَى عَلَیْکُمْ فِى الْکِتَابِ فِى یَتَامَى النِّسَاءِ اللاَّتِى لاَ تُؤْتُونَهُنَّ مَا کُتِبَ لَهُنَّ وَ تَرْغَبُونَ أَنْ تَنکِحُوهُنَّ وَ الْمُسْتَضْعَفِینَ مِنْ الْوِلْدَانِ وَ أَنْ تَقُومُوا لِلْیَتَامَى بِالْقِسْطِ وَ مَا تَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ فَإِنَّ اللهَ کَانَ بِهِ عَلِیمآ)
از تو در باره (حکم و حقوق) زنان مى پرسند؛ بگو: «خداوند درباره آنان به شما پاسخ مى دهد و آنچه در قرآن درباره زنان یتیمى که حقوقشان را به آنها نمى دهید و مى خواهید با آنها ازدواج کنید، و نیز آنچه درباره کودکان صغیر و ناتوان براى شما بیان شده است، (بخشى از سفارش هاى خدا در این زمینه است؛ و به شما سفارش مى کند که) با یتیمان به عدالت رفتار کنید. و هر کار نیکى انجام مى دهید، خداوند از آن آگاه است (و به شما پاداش شایسته مى دهد)». (سوره نساء، آیه 127)
تفسیر :
باز هم حقوق زنان
آیه فوق به پاره اى از پرسش هایى که درباره زنان (به خصوص دختران یتیم) از طرف مردم مى شده است پاسخ مى دهد. مى فرماید: «اى پیامبر! از تو درباره حکم و حقوق زنان مى پرسند؛ بگو: خداوند در این باره به شما پاسخ مى دهد» (وَ یَسْتَفْتُونَکَ فِى النِّسَاءِ قُلِ اللَّهُ یُفْتِیکُمْ فِیهِنَّ).
پس از آن مى افزاید: «آنچه در قرآن مجید درباره دختران یتیمى که حقوق و اموالشان را در اختیار مى گرفتید، به آنان نمى دادید و علاقه به ازدواج با ایشان نداشتید، قسمت دیگرى از پرسش هاى شماست که پاسخ مى دهد و زشتى این عمل ظالمانه را آشکار مى سازد» (وَ مَا یُتْلَى عَلَیْکُمْ فِى الْکِتَابِ فِى یَتَامَى النِّسَاءِ الَّـتِى لاَ تُوْتُونَهُنَّ مَا کُتِبَ لَهُنَّ وَ تَرْغَبُونَ أَنْ تَنْکِحُوهُنَّ). (53)
سپس درباره پسران صغیر که طبق رسم جاهلیّت از ارث ممنوع بودند توصیه کرده، مى فرماید: «خداوند فتوا مى دهد که حقوق کودکان ضعیف را رعایت کنید» (وَ الْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الْوِلْدَانِ).
و بار دیگر درباره حقوق یتیمان به طور کلّى تأکید کرده، مى گوید: «و خدا به شما توصیه مى کند که در مورد یتیمان به عدالت رفتار نمایید» (وَ أَنْ تَقُومُوا لِلْیَتَامى بِالْقِسْطِ).
و در پایان به این مسأله توجّه مى دهد که «هر گونه عمل نیکى خصوصآ درباره یتیمان و افراد ضعیف، از شما سر زند از دیدگاه علم خداوند پنهان نمى ماند، و پاداش مناسب آن را خواهید یافت» (وَ مَا تَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ کَانَ بِهِ عَلِیمًا).
و از آنجا که در این میان کسانى بوده اند که علاوه بر رعایت حقوق آنان، به آنها نیکى نیز مى نموده اند، آن را یادآور شده است.
ضمنآ باید توجّه داشت که جمله «یَستَفتونَکَ» در اصل از مادّه «فتوى» و «فتیا» گرفته شده که به معناى پاسخ به مسائل مشکل است و چون ریشه اصلى این لغت «فَتى» به معنى جوان نورس است، ممکن است نخست در مسائلى که انسان پاسخ هاى جالب و تازه براى آن برگزیده به کار رفته باشد، سپس در مورد پاسخ به تمام مسائل انتخاب شده است.
از مجموع آیه چنین استفاده مى شود که آنها درباره حقوق زنان اعمّ از دختران یتیم و غیره، پرسش هایى داشته اند که به چند مورد آن پاسخ داده شده است: درباره دختران یتیمى که حقوق و اموالشان را در تصرّف داشتند، ولى به آنها نمى سپردند و از طرفى حاضر به ازدواج با آنان نیز نبودند، همچنین در مورد حقوق کودکان مستضعف که حقوقشان را نیز به نحوى پایمال مى کردند و سرانجام در مورد همه ایتام اعمّ از دختر و پسر (ر.ک: ج 4، ص 195 ـ 197).
حق امر به معروف و نهى از منكر
(وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَ یُقِیمُونَ الصَّلاَةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَ یُطِیعُونَ اللهَ وَ رَسُولَهُ أُوْلَئِکَ سَیَرْحَمُهُمُ اللهُ إِنَّ اللهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ * وَعَدَ اللهُ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِى مِنْ تَحْتِهَا الاْنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَ مَسَاکِنَ طَیِّبَةً فِى جَنَّاتِ عَدْنٍ وَ رِضْوَانٌ مِّنَ اللهِ أَکْبَرُ ذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ)
مردان و زنان باایمان، ولىّ (و یار و یاور) یکدیگرند؛ امر به معروف، و نهى از منکر مى کنند؛ نماز را برپا مى دارند؛ و زکات را مى پردازند؛ و خدا و پیامبرش را اطاعت مى کنند؛ به زودى خدا آنان را مورد رحمت (خویش) قرار مى دهد؛ خداوند توانا و حکیم است. * خداوند به مردان و زنان باایمان، باغ هاى بهشتى وعده داده که نهرها از پاى درختانش جارى است؛ جاودانه در آن خواهند ماند؛ و (همچنین،) خانه ها (و قصرهاى) پاکیزه در باغ هاى جاودان بهشتى (به آنها وعده داده)؛ و خشنودى خدا، (از همه اینها) برتر است؛ و این، همان رستگارى و پیروزى بزرگ است.(سوره توبه آیات 71 و 72)
تفسیر :