جهاد
یكى از راه هاى تربیت نفس و تهذیب اخلاق فریضه جهاد است. جهاد جنگ مقدّس مسلمانان براى دفاع از استقلال نظام اسلامى است. در پرتو جهاد انسان مسلمان بر شهوات مادى و طبیعى مسلّط مى شود چرا كه باید از علاقه هاى نفسانى و از جان و مال خویش صرف نظر كند.
در بیش از سیصد آیه از آیات قرآن كریم احكام مربوط به جهاد و دیگر امور مربوط به جنگ از قبیل اسیران و شهیدان، آماده ساختن نیروى رزمى براى جنگ و... مطرح شده است. و در حدود هشتاد آیه از آیات كریمه قرآن خداوند مؤمنان را به جهاد دعوت كرده است و این امر دلالت بر اهمیّت جهاد مى كند كه چند مطلب مهمّ آن را ذكر مى كنیم.
جهاد در قرآن
1. برترى مجاهدان: « فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ عَلَى الْقَاعِدِینَ أَجْرًا عَظِیمًا »(317) خداوند مجاهدانى را كه با مال و جان جهاد مى كنند بر قاعدان و كسانى كه در جنگ شركت نكردند برترى بخشیده است.
2. جهاد با كفار و شدّت برخورد با آن ها: « یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِینَ وَاغْلُظْ عَلَیْهِمْ »(318) اى پیامبر! با كفار و منافقان پیكار كن و بر آن ها سخت بگیر.
3. همراهى خداوند با مجاهدان: « فَلَا تَهِنُوا وَتَدْعُوا إِلَى السَّلْمِ وَأَنتُمُ الْأَعْلَوْنَ وَاللَّهُ مَعَكُمْ وَلَن یَتِرَكُمْ أَعْمَالَكُمْ »(319) هرگز سست نشوید و دشمنان را به صلح (ذلت بار) دعوت نكنید در حالى كه شما برترید و خداوند با شماست و چیزى از ثواب اعمالتان را هرگز كم نمى كند.
4. محبوبیت اهل جهاد نزد خداوند: « إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ صَفًّا كَأَنَّهُم بُنْیَانٌ مَّرْصُوصٌ »(320) خداوند كسانى را كه در راه او پیكار مى كنند و همچون بنایى آهنین هستند دوست مى دارد.
5. خیر بودن جهاد براى مسلمانان: « كُتِبَ عَلَیْكُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَّكُمْ وَعَسَىٰ أَن تَكْرَهُوا شَیْئًا وَهُوَ خَیْرٌ لَّكُمْ »(321) جنگ با دشمنان اسلام بر شما واجب شده و حال آن كه مورد كراهت شماست چه بسا چیزى را كراهت داشته باشید لكن براى شما خیر باشد.
6. نهى از تجاوز به دشمنان: « وَقَاتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَكُمْ وَلَا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ »(322) با كسانى كه با شما جنگ مى كنند، در راه خدا بجنگید و تجاوز نكنید زیرا خداوند تجاوز كاران را دوست ندارد.
اهداف جهاد
1. ترساندن دشمنان خداوند و امّت اسلام: « وَأَعِدُّوا لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُمْ »(323) در برابر آن ها (دشمنان) آنچه توانایى دارید، از نیرو آماده سازید و همچنین اسب هاى ورزیده (براى میدان نبرد) تا به وسیله آن دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید.
2. حفظ مراكز عبادى: « وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُم بِبَعْضٍ لَّهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِیَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ یُذْكَرُ فِیهَا اسْمُ اللَّهِ كَثِیرًا »(324) اگر خداوند (رخصت جنگ ندهد و) دفع شرّ بعضى از مردم را به بعض دیگر نكند همانا صومعه ها و دیرها و مساجدى كه در آن نام خدا و نماز بسیار مى شود هر آیینه خراب مى شود.
3. خوارى و رسوایى دشمنان: « قَاتِلُوهُمْ یُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ بِأَیْدِیكُمْ وَیُخْزِهِمْ وَیَنصُرْكُمْ عَلَیْهِمْ وَیَشْفِ صُدُورَ قَوْمٍ مُّؤْمِنِینَ »(325) شما (اى مؤمنان) با آن كافران به قتال و كار زار برخیزید تا خدا آنان را به دست شما عذاب كند و خوار گرداند و شما را بر آن ها غالب گرداند و دل هاى اهل ایمان را به خاطر غلبه بر كفار شفا بخشد.
4. از بین بردن شرك و حاكمیت بخشیدن به دین الهى: « وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّىٰ لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَیَكُونَ الدِّینُ كُلُّهُ لِلَّهِ »(326) اى مؤمنان! با كافران بجنگید كه در زمین فتنه و فسادى دیگر نماند و تمام دین براى خدا باشد.